20 LỖI BỆNH CẦN TRÁNH TRONG THƠ ĐƯỜNG LUẬT...sưu tầm

 

20 LỖI BỆNH CẦN TRÁNH TRONG THƠ ĐƯỜNG LUẬT.

 

* 12 lỗi:

1. Trùng vận

2. Trùng từ

3. Trùng ý

4. Điệp điệu

5. Điệp thanh

6. Điệp âm

7. Đại vận

8. Tiểu vận

9. Phong yêu

10. Hạc tất

11. Chánh nữu

12. Bàng nữu

----------------

* 8 bệnh:

1. Thất niêm

2. Thất luật

3. Thất đối

4. Thất vận

5. Bình đầu

6. Thượng vỹ

7. Mạ đề

8. Khổ độc

______________________________

A. 8 BỆNH CẦN TRÁNH

1. Thất niêm :

Trong bài thơ Đường luật

• Câu 1 niêm với câu 8

• Câu 2 niêm với câu 3

• Câu 4 niêm với câu 5

• câu 6 niêm với câu 7

Nghĩa là các cặp câu nầy có cùng âm luật bằng trắc. Nếu khác âm luật bằng trắc thì bài thơ gọi là bị thất niêm

* Ví dụ:

KHEN TRĂNG

Trăng vẫn xinh tươi trẻ chẳng già

Mặc tình thu đến với đông qua

HẾT HẠN TUẦN HÀNH MỜ SẮC SÁNG

ĐẾN KHI DU NGOẠN TỎ DUYÊN HOA

NGHIÊNG NGHIÊNG THỎ NGỌC TREO TRỜI BIẾC

THẤP THOÁNG HẰNG NGA CẠNH GỐC ĐA

Vui niềm hạnh phúc trong trời đất

Vạn kiếp lưu danh ta với ta…

CÂU 3 KO CÙNG BẰNG TRẮC VỚI CÂU 2 CHO NÊN “THẤT NIÊM” VÌ THẤT NIÊM CÂU 3 NÊN KÉO THEO CÁC CÂU 5,6 THẤT NIÊM THEO.

---------------------------------------------------

2. Thất luật :

Trong một câu, theo bảng luật, những từ có âm bằng mà làm ra trắc hoặc có âm trắc mà làm ra bằng. Muốn biết “THẤT LUẬT” ta nhìn vào chữ thứ 2,4,6 nếu khác nhau thì “THẤT LUẬT”

* Ví dụ:

HUẾ MỘNG MƠ

Huế đẹp muôn đời Huế mộng mơ,

Nghe hồn rung động thoáng NGẨN ngơ.

Rừng lăng Thiên Thọ thông vi vút,

Bãi biển Thuận An cát trắng mờ.

Kiến trúc nguy nga nơi tĩnh mặc,

Lăng TẨM cổ kính chỗ tôn thờ.

Hoàng hôn màu tím trên đồi biếc,

Du khách nghe lòng thấm vẻ thơ.

-----------------------------------------------

3. Thất đối:

Đối chiếm địa vị quan trọng trong thơ ĐL. Bỏ đối đi thì không còn được gọi là thơ ĐL nữa, từng chữ trong câu phải đối với nhau, nếu ko chỉnh là thất đối, một bài thơ Đường Luật mà thất đối, thì ko còn là bài thơ Đường Luật.

* Ví dụ:

HUẾ BUỒN

(Vua Duy Tân)

Nhớ Huế nghe tâm nặng trỉu sầu

Một thời oai trấn đã xưa lâu

Kinh đô tráng lệ nhiều người mộng

Đất nước thịnh hưng lắm kẻ chầu

Bạch Mã LUNG LINH MÀN THÁC BẠC

Túy Vân KHÓI BIẾC NGỌC LIÊN CHÂU

Núi sông tươi đẹp tình pha hận

Ai nhớ thương chờ mộng thả câu…

LUNG LINH (TT LÁY) KHÓI (DT) BIẾC (TT) THÁC BẠC (DT.CP) LIÊN CHÂU (DT GHÉP) KO ĐỐI.

---------------------------------------------------------------

4. Thất vận:

Đang theo vần này mà gieo sang vần khác, như vần trên là TRỜI mà vần dưới là MÂY thì gọi là lạc vận, một bài thơ chính vận đọc lên sẽ hay hơn 1 bài thất vận hoặc thông vận.

* Ví dụ:

HOA LAN

Xinh duyên độc đáo giống hoa LAN

Êm mượt như nhung cánh mịn MÀNG

Trắng, đỏ, tím, vàng màu rực rỡ

Nhạt, xanh, sậm, tía vẻ huy HOÀNG

Hương thơm ngan ngát hàng vương giả

Nét đẹp kiêu sa dáng nữ HOÀNG

Đa dạng có cùng trên các nước

Sinh sôi nảy nở khắp trần GIAN

--------------------------------------------------------------

5. Bình đầu

Bài thơ mà có nhiều câu liên tiếp bắt đầu bằng những tiếng cùng một từ loại, cùng một cấu trúc câu thì phạm lỗi bình đầu, ngoại trừ trường hợp cố tình làm có mục đích rõ rệt.

* Ví dụ:

ÂM ĐIỆU MIỀN TRUNG

Ngọt ngào âm điệu hát hò ơi

Ru cả miền Trung dịu mát trời

VĨ DẠ ÊM ĐỀM tim mến tặng

SÔNG HƯƠNG LỘNG LẪY dạ thương mời

NAM GIAO KHÚC KHUỶU leo mòn mỏi

GIA HỘI QUANH CO bước dặm khơi

Tiếng dép Trị Thiên nghe rộn rã

Như vang sắc thái Huế muôn đời.

MUỐN TRÁNH LỖI “BÌNH ĐẦU CẦN HOÁN CHUYỂN NHỮNG CHỮ ĐẦU TIÊN KHÁC TỪ LOẠI.

(LƯU Ý : Tính Từ và Động Từ trong trường hợp này tính như nhau)

-----------------------------------------------------------------

6. Thượng vỹ

Trong bài thơ ĐL TNBC nếu chữ thứ 5, 6, 7 của nhiều câu liên tiếp (nhiều hơn 3) cùng từ loại và cấu trúc thì bài thơ phạm lỗi thượng vỹ.

* Ví dụ:

LÀM QUEN

Lần đầu dạo bước đến chơi nhà,

Xin được đổi trao bạn với ta

Tương kiến trước là TRAO NGHĨA THẮM

Hữu duyên sau sẽ KẾT TÌNH XA

Vài dòng thô tháo ĐƠM BÔNG ĐẸP

Mấy vận đơn sơ NỞ TRÁI NGÀ

Chào tỷ Quế Hằng lời chúc khỏe

Luôn vui trẻ mãi tháng ngày qua.

THƠ ĐƯỜNG LUẬT CHỮ THỨ 5 ĐƯỢC XEM TÀ “THI NHÃN” TRONG THƠ, MUỐN TRÁNH LỖI “THƯỢNG VĨ” CHỈ CẦN HOÁN CHUYỂN 2 CHỮ THỨ 5 LÀ KO CÒN LỖI THƯỢNG VĨ.

(LƯU Ý : Tính Từ và Động Từ trong trường hợp này tính như nhau)

---------------------------------------------------------------

7. Phạm đề / Mạ đề

Trong hai cặp thực và luận không được dùng chữ của đầu bài, nếu có chữ nào của đề lọt vào thì bị lỗi phạm đề hay mạ đề.

* Ví dụ

MÊ NGỘ

Năm tháng vô thường nhẹ bước trôi,

Quang âm thấm thoát tóc da đồi.

NGỘ ra chơn lý tiêu chân ngã,

Thấu rõ huyền không phá chấp tôi.

Tiếng kệ Tâm Kinh ngời sáng dạ,

Câu kinh Bát Nhã thắm hồng môi.

Nhân duyên Tứ Đế khai nguồn đạo,

Giác Phật mê đời có thế thôi.

-----------------------------------------------------------

8. Khổ độc

Trong một bài thất ngôn, chữ thứ ba các câu vần, và chữ thứ năm các câu không vần đáng là từ bằng mà đổi ra trắc thì gọi là Khổ độc. Lỗi Khổ độc làm cho câu thơ đọc lên gượng gạo ko suông.

* Ví dụ

VỊNH ĂN MÀY

Đáng thương thân phận kiếp con người,

Nghèo đói ÁO quần rách tả tơi.

Đêm tới cô đơn KHÓC tủi phận,

Ngày sang lẽ bóng lệ dầm rơi.

Sống đời khốn khó giường là đất,

Hưởng kiếp LÃNG du cửa ấy trời.

Thương thảm cho ai QUÁ bất hạnh,

Xót xa trong dạ luống bời bời.

------------------------------------------------------------

B. 12 LỖI CẦN TRÁNH

1. Trùng vận

Thơ ĐL chỉ dùng đơn vận, nếu cùng một chữ vần được dùng lặp lại ở hai câu khác nhau thì gọi là trùng vận, bài thơ sẽ hỏng. Tuy nhiên trùng âm mà khác nghĩa thì chấp nhận nhưng đặt gần nhau sẽ không hay.

* Ví dụ

KẾT BẠN

Trau dồi kiến thức nguyện giao TÌNH

Rất đẹp ý từ chữ trắng trinh

Chung chí yêu thơ vầy kết nghĩa,

Đồng tâm mến phú đậm thân TÌNH

Thẳng ngay há ngại không trong sạch

Nghiêm chỉnh nào e chẳng sáng minh.

Trao đổi bạn bè cùng học tập

Ngày càng thêm quí nét chân TÌNH

-------------------------------------------------------------

2. Trùng từ

Một từ được dùng 2 hoặc 3 lần trong bài thơ thì gọi là trùng vần hoặc điệp vần

* Ví dụ

VẦNG TRĂNG CÔ ĐƠN

Trăng ĐƠN LẼ bóng dọi khung trời,

Đêm đã khuya sương nhẹ giọt rơi.

Vằng vặc soi gương cùng tuế nguyệt,

Lung linh rọi sáng giữa trùng khơi.

Lặng LẼ cùng người chia sắc thắm,

ĐƠN phương vì bạn xẻ duyên ngời.

Vạn năm SUỐT kiếp không phai nhạt,

Giữ vẹn tình chung SUỐT một đời.

--------------------------------------------------------------

3. Trùng ý

Từ ý đã dùng rồi mà còn dùng nữa thì gọi là trùng ý.

Nếu rơi vào cặp thực hay cặp luận thì gọi là hiệp chưởng hay còn gọi là bổ nứa.

* Ví dụ

VỊNH PHÁO TRE

Đông tàn xuân đã đến đây be

Bốn phía rền vang những pháo tre

MẮNG TIẾNG GIẬT MÌNH LOÀI QUỶ XÓ

NGHE HƠI MẤT VÍA LŨ MA HÈ

TRÊU NGƯỜI TRƯỚNG GẤM KINH HỒN ĐIỆP

GHẸO KẺ MÀN LOAN TỈNH GIẤC HÒE

Trừ cựu mượn chàng kêu một tiếng

Mừng xuân muôn cửa chán tai nghe

(Hương Kiểu)

* Nếu hai cặp thực và luận trùng ý nhau thì gọi là sàng túc (hai chiếc giường chồng lên nhau) hay là điệp sàng xá ốc (giường nhiều lớp, nhà gác chồng).

---------------------------------------------------------------

4. Điệp điệu

Thường gặp ở giữa bài NHIỀU CÂU ngắt nhịp như nhau bởi đi cùng cấu trúc

*Ví dụ

HẰNG NGA

Hỡi chị Hằng Nga náu Quảng Hàn

Bốn mùa trăng gió với giang san

ÁO TIÊN / TUY NHUỘM / MÙA VƯƠNG MẪU

HƯƠNG TỤC / CÒN NỒNG / LỬA HẬU LANG

MẮT PHƯỢNG / ĐÃ SAY / MIỀN NGỌC THỎ

CUNG NGHÊ / NỞ PHỤ / KHÚC CẦM LOAN

Nếu không duyên nợ cùng người thế

Xin chớ gieo mình nước hợp loan

(Hồ Xuân Hương)

-----------------------------------------------------------------

5. Điệp thanh

Trong câu có 4 bằng 3 trắc hoặc ngược lại nếu dùng 3 thanh dấu cùng loại sẽ thành bệnh điệp thanh

* Ví dụ

HỌA HỒ THAN THỞ

Dòng nước trong xanh hiện đáy hồ

Cảnh trời sáng sắc điểm màu tô

Rừng già tĩnh mịch thông than thở

Mặt nước trầm ngâm sóng lượn nhô

Thảm cỏ NHƯ NHUNG PHƠI nắng ấm

Đồi CAO RIÊNG biệt mặc MƯA XÔ

Vi vu gió nhẹ như lời hát

Khách đến nơi này xin ghé vô …

-----------------------------------------------------------------

CHÚ Ý TRONG 1 CÂU MÀ CÓ 3 DẤU CÙNG NHAU, DÙ Ở VỊ TRÍ NÀO CŨNG PHẠM LỖI "ĐIỆP THANH" NHƯNG KHỐI 1 VÀ KHỐI 2 CÔ DU DI CHO QUA. KHI 3 DẤU TÁCH RỜI RA SẼ KHÔNG BẮT, KHI VÀO KHỐI 3 CÔ SẼ BẮT

6. Điệp âm

Tính trong 1 liên, nếu trên 2 chữ có cùng âm hoặc dùng thông âm là phạm lỗi điệp âm.

* Ví dụ

YÊU THƠ

Trót nuôi trong trí ánh hồn thơ,

Mê mẫn chuốc trau đến mệt phờ.

Sáng tới ngẩn ngƠ suy ngữ mộng,

Tối về thƠ thẩn luận từ mƠ.

Văn chương trong sáng hồn bay bổng,

Thi phú thanh tao dạ vẩn vơ.

Mạo muội vài dòng qua mắt thợ,

Để vui lòng bạn chớ chê vờ …

-----------------------------------------------------------------

7. Đại vận

Nếu chữ thứ 4 trong câu cũng vần với chữ cuối câu thì phạm lỗi đại vận

* Ví dụ

SEN HỒNG

Hoa đẹp khoe bÔNG ánh sắc hồng

Hương thơm tinh khiết nết tươi trong.

Não phiền sinh tử không in dạ

Giác ngộ viên thÔNG chẳng vướng lÒNG

Quyền biến với đời chân tự tại

Tùy duyên giữa thế lý thong don

Chơn như tỏ ngộ tâm viên mãn

Nhu nhuyễn thanh cao trí huệ lồng …

-----------------------------------------------------------------

8. Tiểu vận

Nếu chữ thứ 2 trong câu vần với chữ thứ 6 hoặc thứ 7 thì phạm lỗi tiểu vận.

* Ví dụ

LỢI ÍCH HÀNH THIỀN

Cuộc sống xoay vần thế ngã nghiên

Hồi tâm sửa tánh học tham thiền

Dứt trỪ vọng tưởng lòng thƯ thả

Đoạn diệt mê lầm trí tịnh yên

Bát Nhã (1) rõ thông nguồn chấp ngã

Tứ ThIỀN (2) thấu triệt cội ưu phIỀN

Lợi danh phú quí không vương nhiễm

Cửa đạo thênh thang dứt tội khiên.

-----------------------------------------------------------------

9. Phong yêu

Nếu chữ cuối câu trùng thanh dấu với chữ thứ 2 trong cùng câu thì gọi là lỗi phong yêu.

* Ví dụ

VỊNH ĐỘNG PHONG NHA

Quãng Bình đẹp nhất động Phong Nha

Xanh ngắt sông Son vẻ nuột nà

Nhũ ĐÁ ảo huyền màu lấp LÁNH

Tơ trời tráng lệ nét tinh hoa

Bồng lai quyến rũ khoe thân ngọc

Tiên cảnh tươi xinh lộ vóc ngà

Sắc THÁI trang nghiêm và tỏa SÁNG

Tuyệt vời danh thắng nước Nam ta.

----------------------------------------------------------------

10. Hạc tất

Nếu chữ cuối câu trùng thanh dấu với chữ thứ 4 trong cùng câu thì gọi là lỗi hạc tất.

* Ví dụ

VỊNH HOA QUỲNH

Trời sanh đặc biệt cánh hoa Quỳnh

Đẹp sắc nồng HƯƠNG rạng vẻ XINH

Mềm mại trắng trong màu khiết bạch

Nồng nàn quyến rũ nét băng trinh

Nhụy vàng lộng lẫy hương ngào ngạt

Hoa trắng thanh CAO sắc thắm TINH

Khoe sắc phô hương trong chốc lát

Rồi hoa lại ngũ giấc thanh bình.

---------------------------------------------------------------

11. Chánh nữu

Trong một câu có nhiều hơn hai chữ có cùng phụ âm đầu (hoặc bắt đầu bằng nguyên âm, không có phụ âm đầu) thì phạm lỗi chánh nữu.

* Ví dụ

THƯỞNG TRĂNG

TRăng tỏ khoe TRong giữa đỉnh TRời,

Mây xanh quyện trắng hững hờ trôi.

Du dương sáo trúc say thanh điệu,

Réo rắt đàn cầm đắm giọng rơi.

Xinh xắn Hằng Nga siêng điểm xuyết,

Dịu dàng Ngọc Thố biếng đùa chơi.

Nồng nàn gợi cảm đêm khuya vắng,

Phong cảnh hồn nhiên ý tuyệt vời.

---------------------------------------------------------------

12. Bàng nữu

Tính trong 1 liên, nếu trên 2 chữ có cùng phụ âm đầu (hoặc bắt đầu bằng nguyên âm) nằm gần nhau thì phạm lỗi bàng nữu.

* Ví dụ

HOÀI NIỆM

Khung trời tỏa Mát dịu dàng Mơ

Gối Mộng niềm riêng luống hững hờ

Nhạn lạc cô đơn lòng bối rối

Đêm sầu tĩnh mịch ý bơ vơ

Hai câu đoản mệnh buồn thương kiếp

Một cõi thăng trầm tủi xót thơ

Trót đã mang thân nhiều nghiệp khổ

Phiền ưu nặng gánh mãi theo chờ.

****************************************************************************************

LỖI BỔ SUNG

13. Phạm nhãn

Chữ thứ 5 rất quan trọng được xem như là con mắt của bài thơ, chỉ được dùng 3 câu cùng từ loại ở vị trí này, dùng trên 3 sẽ đưa tới lỗi "Phạm nhãn" từ lỗi này sẽ kéo theo lỗi "Thượng vĩ", đúng theo luật thì chỉ cùng từ loại trên 3 mới phạm, nhưng lớp bắt khó hơn là động từ và tính từ được tính như nhau, vì có nhiều từ được dùng cho cả hai từ loại, kết từ và phụ từ cũng thế, nếu dùng 2 câu trên là kết từ, 2 câu dưới là phụ từ cũng ko nên, đại từ và danh từ cùng chỉ người cũng nên tránh.

THĂM HẠ LONG

Bao ngày ước nguyện ĐẾN Tuần Châu

Bãi Cháy nên thơ Ủ sắc mầu

Bữa ấy trăng cài KHƠI nước bạc

Hôm này gió trải LỘNG buồm nâu

Người mong dẫu nắng SOI bờ cảng

Kẻ hẹn dù mưa XỐI mạn tầu

Nhớ buổi du thuyền THĂM biển đảo

Cùng vui chụp ảnh ĐỨNG trên cầu.

BÀI MẪU MƯỢN CỦA HỌC VIÊN HAI TRẦN QUANG

****************************************************************************************

Bài biên khảo của NHẤT LANG để giúp hiểu rõ thêm về Vần, và Thông vận

- Trích từ 'Tập làm thơ – Quy tắc căn bản” -

NHỮNG ĐIỀU CƠ BẢN

1) Thanh BẰNG:

Thanh BẰNG là những tiếng KHÔNG DẤU, và những tiếng có DẤU HUYỀN, thí dụ như hai chữ "THƠ" và "TÌNH", cả hai chữ này đều là tiếng BẰNG !

Tiếng BẰNG là những tiếng có giọng ÊM dịu, có thể đọc kéo dài ra được.

*Phân loại : Tiếng BẰNG có HAI LOẠI: THƯỢNG BÌNH THANH, và HẠ BÌNH THANH.

Nói cách khác, Thượng Bình Thanh là tiếng BỔNG, Hạ Bình Thanh là những tiếng CHÌM hay TRẦM.

Nhất Lang dùng hai chữ thí dụ trên để nói tiếp:

-"THƠ" là tiếng KHÔNG CÓ DẤU, ta gọi là tiếng BỔNG!

-TÌNH là tiếng CÓ DẤU HUYỀN, ta gọi là tiếng CHÌM hay TRẦM!

Tiếng Bổng và tiếng Trầm chan hòa với nhau tạo ra âm điệu du dương, làm bài thơ hay hơn. Nếu ta chỉ dùng 1 loại tiếng trong một câu thơ thì âm điệu sẽ rất ngang và trúc trắc.

2) Thanh TRẮC :

Bên cạnh những tiếng BẰNG, chúng ta còn cần phải làm quen với những tiếng TRẮC. Tiếng TRẮC là những tiếng có giọng đọc ngắn, không kéo dài ra như tiếng BẰNG . Những tiếng có chữ C, CH, P, T đứng ở cuối tiếng và những tiếng có dấu SẮC, HỎI, NGÃ, NẶNG đều là những tiếng TRẮC.

Cũng như tiếng BẰNG, TRẮC có tiếng TRẦM và BỔNG - tiếng TRẦM của tiếng TRẮC là những tiếng có dấu HỎI và NẶNG, tiếng BỔNG của tiếng TRẮC là những tiếng có dấu SẮC và NGÃ.

Hai chữ "Lãng" và "Mạn" đều là tiếng TRẮC, "Lãng" là tiếng BỔNG, "Mạn" là tiếng Trầm hay Chìm. Nói chung những chữ có thanh sắc, ngã, không than là thanh bỗng, những chữ có thanh huyền, hỏi, nặng là thanh trầm.

3) KẾT HỢP BẰNG TRẮC :

Mỗi câu thơ đều nên có tiếng BẰNG và tiếng TRẮC, và vì hai loại tiếng khác nhau, nên ta phải xếp sao cho tiếng nọ chế tiếng kia, thì khi đọc sẽ tìm thấy một âm điệu du dương. Nói tóm lại, mỗi câu thơ nên được xếp sao cho mỗi loại tiếng chan hòa với nhau, có nghĩa là cố giữ sao cho câu thơ 8 chữ phải có ít nhất 3 tiếng BẰNG, 5 tiếng TRẮC hoặc ngược lại... nếu được 4 tiếng này, 4 tiếng kia thì càng tốt; câu thơ 8 chữ mà chỉ có 1 tiếng BẰNG và 7 tiếng TRẮC, thì câu thơ ấy thiệt là chướng tai ghê lắm.

Cho dù câu thơ có mấy chữ đi nữa, BẰNG và TRẮC nên được cân đối với nhau, tuy nhiên không đòi hỏi phải bằng số !

*Điều quan trọng :

Văn thơ khác hơn âm nhạc ở chỗ chữ BẰNG không thể nào hợp VẬN cùng chữ TRẮC. Nghĩa là chữ TÌNH có thể vần cùng chữ MÌNH, nhưng không thể vần cùng chữ TÍNH.

Luật định : BẰNG vần với BẰNG, TRẮC vần với TRẮC.

TÓM TẮT các VẦN THÔNG của vần BẰNG

-A và Ơ thông với nhau. Ơ và Ư thông với nhau

(Nhưng A và Ư KHÔNG thông với nhau được !)

-E, Ê và I thông với nhau

-O, Ô và U thông với nhau

- UN THÔNG VỚI ON, ÔN, UÔN

-UC THÔNG VỚI OC, ÔC

-UT, THÔNG VỚI OT, ÔT, UỐT, UỐC

-UM THÔNG VỚI OM, ÔM, UÔM

-AI thông với AY, AI thông với tất cả các ÂM sau đây: OI, ÔI, ƠI, ƯƠI, UI, Nhưng, AY, tuy thông với AI nhưng không thông với các ÂM trên! Tất cả những ÂM trên THÔNG với nhau.

-AO thông với AU. AU thông với ÂU, Nhưng AO không thông với ÂU.

AO thông với tất cả các âm sau: EO, ÊU, IÊU, IU, ƯU Nhưng AO và ÂU không thể thông.

-AM thông với ƠM

-ĂM thông với ÂM

-ÊM thông với IM và EM

-AN thông với ƠN

-ĂN thông với ÂN và UÂN

-EN, IN, IÊN, và UYÊN thông nhau

-ON, ÔN và UÔN hoặc UN thông nhau

-ANG và ƯƠNG thông nhau. ƯƠNG và UÔNG thông nhau. Nhưng ANG không thông với UÔNG.

-ĂNG, ÂNG, và ƯNG thông nhau

-ONG, ÔNG, và UNG thông nhau

-ANH, ÊNH và INH thông nhau

*LƯU Ý :

***ĂN và ĂNG, ÂN và ÂNG, hay UN và UNG, ON và ONG, ÔN và ÔNG vv... không thông nhau.

Những chữ có "G" theo sau nhất định chỉ thông với những chữ có G theo sau ! Đây là điểm mà Nhất Lang nhìn thấy người có giọng phát âm

của miền Nam hay bị lầm vì sơ ý hay theo thói quen. (Nhất Lang lắm khi

cũng không ngoại lệ)

***NHẮC LẠI : Khi Nhất Lang bảo là THÔNG thì có nghĩa là những ÂM ấy VẦN với nhau được !

d-Vần thông của vần TRẮC

Vần thông của vần TRẮC cũng dựa theo nguyên tắc như những vần thông của vần BẰNG.

Vần thông có nguyên âm đứng cuối :

-É, Í, Ẻ, Ỉ, Ẽ, Ĩ, Ẹ, Ị thông với nhau.

Cũng như vần BẰNG tất cả những âm I có dấu SẮC, HỎI, NGÃ, NẶNG đều có thể thông với những âm Y có dấu SẮC, HỎI, NGÃ, NẶNG, nhưng Y không thông được với E.

-Ổ, Ũ, Ó, hay Ộ, Ú, Ọ thông nhau

-Ọ và ỦA thông nhau (tất cả các âm O và UA có dấu SẮC, HỎI, NGÃ, NẶNG đều thông)

-ĨA và UỆ thông nhau

-ÁO, IỄU, ẢO, YẾU, ÉO, ỈU, ỮU và tất cả các đồng âm có dấu SẮC, HỎI, NGÃ, NẶNG đều vần được.

-ÓI, ẢI, Ội, ỠI, ƯỢI, ÚI và các đồng âm có các dấu SẮC, HỎI, NGÃ, NẶNG đều vần nhau được.

-ẤC và ỰC thông nhau

-ẠM, ỢM, ÁM, ỞM thông nhau

-ẶN và ẨN hay UẨN thông nhau

-ÓNG và ÚNG

-ẬT và ẮT

-ẬT và ỨT

-ÚT và UỐT, UỐC vv...

Tóm lại : vần thông của vần TRẮC không khác chi vần thông của vần BẰNG về ÂM, tuy nhiên ta cần hiểu rõ khác biệt giữa TRẮC và BẰNG.

4) GIEO VẦN

Sau đây là các điều đáng nhớ trong sự GIEO VẦN:

* A, Ă, Â rất thường được GHÉP với một phụ âm khác như C, M, N, P, T để tạo thành âm GHÉP như: AC, ĂC, ÂC... AM, ĂM, ÂM... AN, ĂN, ÂN... AP, ĂP, ÂP... AT, ẮT, ẤT vv... Những vần GHÉP nói trên CHỈ thông được với nhau khi có cùng một phụ âm đứng trước!

Thí dụ: BÁT thông được với BẮT hay BẤT, mà KHÔNG thông được với CẮT hay CẤT hoặc MẮT hay MẤT... tuy nhiên BÁT thông được CÁT hay MÁT vì chúng đều có âm GHÉP "AT" theo sau.

*TAM thông với TĂM hay TÂM, mà KHÔNG thông với CĂM hay CÂM, cũng không thông được với TRĂM hay TRÂM... tuy nhiên TAM thông được với CAM, TRAM, vì chúng có cùng âm GHÉP "AM" theo sau.

*TAN thông với TĂN hay TÂN, mà không thông với VĂN hay VÂN vv...

a-Khi có vần GHÉP bằng 2 hoặc 3 chữ nguyên âm với một phụ âm đứng cuối: IÊN, UYÊN, UÂN, UÔN, ta nên lấy 2 chữ cuối cùng làm VẬN CĂN, Có nghĩa là dựa theo hai chữ cuối cùng mà gieo vần...

Thí dụ:

-EN, IN, vần với YÊN hay UYÊN

-ÂN vần với UÂN

-ƠN vần với OAN

-ON vần với UÔN

b-Vần GHÉP bằng 2 hay 3 nguyên âm với 2 phụ âm

Thí dụ như chữ ƯƠNG... thì ta nên lấy 3 chữ cuối mà làm VẬN CĂN để GIEO VẦN.

Cho nên : ƯƠNG vần với ANG,

Cũng nên nhớ : ƯƠNG vần với UÔNG vì Ơ vần với Ô, nhưng UÔNG không vần với ANG vì Ô không vần với A.

c-Vần GHÉP bằng 2 hay 3 nguyên âm :

Khi có loại âm này thì ta nên theo âm điệu mà lấy 1 hay 2 chữ ấy mà làm VẬN CĂN.

Thí dụ:

-OA, OE, UÊ, UY... thì vận căn là A, E, Ê, Y; nên OA vần với A, OE vần với E, UÊ vần với Ê, UY vần với I hay Y.

-UÂY vần với ÂY

-IA, UYA, UA, ƯA... vận căn là I, Y, U, Ư, mà chữ A đứng cuối không ảnh hưởng chi cả.

-I vần với IA

-A vần với IA trong chỉ một chữ GIA, không vần với IA bắt đầu bằng phụ âm khác, như TIA, KIA...

-Ư vần với ƯA

-Ô vần với UA vv...

d-Lưu ý :

-Hai tiếng đồng âm và đồng nghĩa thì không vần được với nhau !

-Hai tiếng đồng âm mà khác nghĩa thì vần được !

Các bạn và các em đọc lại tất cả các bài trên đây để làm quen và có gì thắc mắc, cứ hỏi... Nhất Lang sẽ cố gắng trả lời theo khả năng của mình.

Sau khi mọi người thông qua từ BẰNG & TRẮC, BỔNG & TRẦM, VẦN CHÍNH & VẦN THÔNG thì mình sẽ bắt đầu nói đến THƠ LỤC BÁT !

Những bước trên là những điều căn bản mà các anh chị, các bạn, và các em cần phải hiểu khi bắt đầu tập làm thơ.

Nhất Lang mong rằng những điều ghi trên giúp ích được cho các anh chị, các bạn, và em muốn làm quen cùng nguyên tắc làm thơ. Bài kế tiếp Nhất Lang sẽ bắt đầu nói đến những loại thơ. !

Chúc tất cả vui vẻ và thành công

--------------------------------------------------------------------------

D. Vần trong thơ

ai, oi, ôi, ơi, ươi, ui

ao, eo, êu, iêu, iu, ưu

am, ơm --> đi chung với nhau được

ăm, âm

êm, im

an, ơn

ăn, ân, uân

en, in, iên, uyên

on, ôn, uôn

on, un

ang, ương --> nhưng không đi được với uông

ăng, âng , ưng

ong, ông, ung

uông, ương

anh, ênh, inh --> đi chung với nhau được

é, ị --> đi chung với nhau được

ổ, ũ

ọ, ủa

ĩa, uệ

áo, iễu

ói, ủi

ác, ước

ấc, ực

ạm, ợm

ặn, ẩn

óng, úng

ật, ắt

ật, ứt

út, uốt

--------------------------------------------------------------------------------

E. CÓ 4 ĐIỀU HỆ TRỌNG NÊN NHỚ TRONG SỰ GIEO VẦN QUỐC NGỮ

1. Trong sự gieo vần quốc-ngữ, có ba âm: a, ă, â ghép với một phụ-âm c, m, n, p, t thành một âm ghép như:

ac, ăc, âc

am, ăm, âm

an, ăn, ân

ap, ăp, âp

at, ăt,ât

những vần ghép ấy chỉ thông được với nhau khi có cùng một phụ âm đứng trên ví dụ:

- Bát thông được với bắt, bất mà không thông được với cắt , cất, mắt, mất

- Lam đi với lăm, lâm, nhưng không thông với băm, bâm, trăm, trâm

- Quan đi với quăn, quân, nhưng không thông với chăn, chân, nhăn, nhân v.v... Đó là do cách hiệp vận do âm-điệu điều-hoà mà thành lệ

---------------------

2. Khi có vần ghép bằng hai hay ba chữ nguyên-âm với một phụ- âm đứng cuối như: iên, uyên, uân, uôn, thì người ta lấy hai chữ cuối cùng làm vận căn mà gieo vần, cho nên

en, in vần với yên, uyên

ân vần với uân

ơn vần với oan

on vần với uôn

khi có vần ghép bằng hai chữ nguyên-âm với hai chữ phụ-âm như ương, thì người ta lấy ba chữ cuối cùng làm vận căn mà gieo vần, cho nên ANG thông với ƯƠNG

UÔNG thông với ƯƠNG nhưng không thông với ANG, vì A không thông được với Ô

---------------------

3. Khi có vần ghép bằng hai hay ba nguyên-âm thì người ta theo âm điệu mà lấy một hay hai chữ nguyên âm làm vận căn, như:

oa, oe, uê, uy

thì vận căn ở chữ a, e, ê, y, cho nên

oa vần với a

oe vần với e

uê vần với ê

uy vần với i

uây vần với ây

Những vần ia, uya, ua, ưa , thì vận căn lại ở chữ i, y, u, ư mà chữ a đứng ở cuối tiếng không có ảnh-hưởng gì cả .

---------------------

4. Hai tiếng đồng âm và đồng nghĩa thì không vần được với nhau, song hai tiếng tuy đồng âm mà khác nghĩa, tức là hai tiếng khác nhau, thì vần với nhau được

LUẬT BẤT LUẬN

Học viên lưu ý

Trong bài ghim lý thuyết 12 lỗi 8 bệnh không có (lỗi) BẤT LUẬN vì bất luận không phải là lỗi bệnh mà là LUẬT BẤT LUẬN

Trong thơ Đường Luật có câu

Nhất tam ngũ bất luận

Nhị tứ lục phân minh

Có nghĩa là khi dùng LUẬT BẤT LUẬN cho phép chữ ở vị trí số 1,3,5 đáng bằng làm ra trắc và đáng trắc làm ra bằng

Còn chữ ở vị trí 2,4,6 bắt buộc phải tuân theo bằng trắc của câu thơ

THI ĐƯỜNG BẢO MINH TRANG quy định lớp sơ cấp KHÔNG ĐƯỢC PHÉP DÙNG LUẬT BẤT LUẬN nên các bài dò lỗi và bài tập của học viên được xem như là lỗi bệnh nếu sử dụng LUẬT BẤT LUẬN

P/s sau này khi đã tốt nghiệp lớp sơ cấp ,lúc làm thơ mà muốn giữ ý ,hoặc khoán thủ đúng từ ,nếu chúng ta dùng Luật Bất Luận lưu ý tránh phạm khổ độc

• Trả lời • 9 người thích • 28 Tháng 1 lúc 13:47

BÀI MẪU DÒ LỖI

Học viên chú ý xét lỗi cơ bản trước : gồm 12 lỗi

Sau đến bệnh : 8 bệnh

Và phải chỉ rõ chữ nào và chữ nào phạm lỗi bệnh gì

THƠ ĐL ĐƯỢC CHIA LÀM LIÊN CHẲN NHƯ SAU :

CÂU 1,2 LÀ LIÊN 1

CÂU 3,4 LÀ LIÊN 2

V.V…

----------------------

Bài mẫu:

MỜI HỌC VIÊN DÒ LỖI BÀI THƠ SAU:

XÓT XA

Nâng ly thấy đắng nghẹn trong lòng

Chúc phúc Vu Quy cũng ước mong

Vẹn cảnh trao duyên người cất bước

Còn tôi ở lại lệ hai dòng.

* LIÊN 1:

Nâng ly thấy đắng nghẹn trong lòng

Chúc phúc Vu Quy cũng ước mong

LIÊN 1 CÓ 3 VẦN (TRONG,LÒNG,MONG) PHẠM LỖI “ĐIỆP ÂM” ,TRONG 1 LIÊN CHỈ CHO DÙNG 2 ÂM, TRỪ TỪ LÁY ĐƯỢC DÙNG 3 ÂM.

CÂU 2 CHỮ 4-7 (QUY- MONG) CÙNG THANH DẤU LỖI “HẠC TẤT”

----------

* LIÊN 2:

Vẹn cảnh trao duyên người cất bước

Còn tôi ở lại lệ hai dòng.

LIÊN 2 CÓ 3 VẦN (NGƯỜI, TÔI, HAI) THÔNG VẬN VỚI NHAU LỖI “ĐIỆP ÂM” VÌ ƠI,ÔI,AI THÔNG NHAU

CÂU 4 CHỮ 2-7 (TÔI – HAI) THÔNG VẬN LỖI “TIỂU VẬN” LIÊN 2 CÓ 3 PHỤ ÂM C (CẢNH CẤT CÒN) LỖI “BÀNG NỮU”

(Cô Bảo Minh Trang)