Nhà thơ CUNG TRẦM TƯỞNG
qua đời hôm qua 9-10/2022. tại Mỹ, hưởng thọ 90 tuổi.
Nhà thơ Cung Trầm Tưởng
Nhà
thơ Cung Trầm Tưởng, tác giả nhiều bài thơ nổi tiếng như “Mùa thu
Paris”, “Chưa bao giờ buồn thế” (nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành “Tiễn
em”), “Khoác kín” (Phạm Duy phổ nhạc thành “Chiều đông”)… qua đời ngày
9/10 tại Minnesota, Hoa Kỳ.
BBC
News Tiếng Việt đã trao đổi với nhà thơ Huy Tưởng, nhà thơ Phan Ni Tấn,
nhà thơ Nguyễn Tấn Cứ, và nhà phê bình văn học Nguyễn Hưng Quốc về di
sản của thi sĩ Cung Trầm Tưởng.
Vài nét tiểu sử
Theo thica.net, nhà thơ Cung Trầm Tưởng tên thật là Cung Thức Cần, sinh ngày 28/2/1932 tại Hà Nội.
Ông bắt đầu làm thơ từ năm 15 tuổi, và năm 17 tuổi vào Sài Gòn.
Năm 1952, ông sang Pháp học và tốt nghiệp Kỹ Sư tại Trường võ bị Không quân ở Salon-de-Provence.
Ông
về nước năm 1957 và phục vụ trong không quân cho Quân lực Việt Nam Cộng
Hòa. Trong năm này, ông có hai bài thơ xuất hiện trong tập “Đất đứng”
của nhóm Quan Điểm, là “Mùa thu Paris” và “Vô đề” (thơ trường thiên).
Năm
1958, ông chủ trương tờ Văn Nghệ Mới và cộng tác với nhiều tạp chí như
Sáng Tạo, Hiện Đại, Nghệ Thuật, Văn, Khởi Hành… Trong thời gian này, một
số tác phẩm của ông được Phạm Duy chuyển thể thành nhạc.
Sau
1975, ở Sài Gòn, ông bị tù cải tạo 10 năm. Ông sang Hoa Kỳ định
cư năm 1993, và ở đó tới khi qua đời ngày 9/10 vừa qua.
Bài thơ đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành bài hát cùng tên
Nhà
thơ Phan Ni Tấn nói với BBC Việt ngữ ngày 12/10: “Tính từ năm 1959 tới
năm 2012, nhà thơ Cung Trầm Tưởng đã xuất bản bảy tập thơ trong và ngoài
nước có thể nói quá đủ để nhà thơ tạo nên một sự nghiệp thơ đồ sộ có
giá trị trên văn đàn thi ca Việt Nam.
Thập
niên 50, thơ Cung Trầm Tưởng đã có sắc thái rất mới và lạ, từ hình ảnh,
ngôn từ và nhạc điệu luôn luôn được tác giả diễn tả bằng một tâm trạng
kỳ thú với tất cả sự rung cảm chân thành. Ngay những sáng tác đầu tay,
ông đã hiển lộ những tài hoa, sâu sắc, chân thật với chính mình và với
người.”
Nhà thơ Huy Tưởng nói với BBC Tiếng Việt ngày 12/10:
“Thi
sĩ Cung Trầm Tưởng, trước sau như một người bộ hành, một tâm thức khám
phá luôn hăm hở hướng về phía trước dù vẫn phải bước đi trên con đường
có sẵn. Các thể loại cổ điển được ông thay biến nhẹ nhàng, linh hoạt,
không khiên cưỡng thái quá mà tinh tế, tài hoa từ tiết tấu đến ngôn ngữ.
“Cung
Trầm Tưởng cũng như nhiều thi sĩ cùng thời khác như Bùi Giáng, Thanh
Tâm Tuyền, Tô Thuỳ Yên…đã đi ngang qua nhiều giai đoạn từ bình an đến
khốc liệt của lịch sử nước nhà nên dòng thơ của ông cũng được phân chia
thành hai thời kỳ rõ rệt: trước 1975, trữ tình và lãng mạn, chịu ảnh
hưởng dòng thơ mới của Âu Châu nhất là các nhà thơ Pháp, góp phần làm
tươi mới bầu khí còn bị vướng víu bởi nền thơ ca tiền chiến."
"Những
tiết tấu mới lạ trong thơ ông đã làm nên khúc rẽ mạnh mẽ trong chuyển
biến song hành đáng kể trên lãnh vực âm nhạc đối với nhạc sĩ Phạm Duy."
"Sau
1975, ông viết về chế độ tù ngục cùng đời sống vật vờ, kham khổ của
đồng bào bị áp bức dưới sự cai trị hà khắc của chế độ độc tài, con người
trở nên cam khó và vô vọng. “Những dấu chân ngang trên một triền phiếm
định” là một trong năm tác phẩm tiêu biểu được viết và san định từ khi
bị cầm tù cho đến lúc định cư tại Hoa Kỳ.”
Thơ phổ nhạc:
Bài thơ này được Phạm Duy soạn thành ca khúc “Tiễn em”
Nhà phê bình văn học Nguyễn Hưng Quốc nói với BBC Việt ngữ ngày 11/10:
“Cung Trầm Tưởng là một nhà thơ nổi tiếng ở miền Nam trước năm 1975. Nổi tiếng vì thơ ông hay."
"Nổi tiếng còn vì thơ ông có phong vị lạ, hiếm thấy ở thuở ấy: khung cảnh và những mối tình ở Paris."
"Nhưng
nổi tiếng nhất là khi nhiều bài thơ của ông được phổ nhạc. Người ta có
thể không đọc thơ ông, nhưng người ta không thể không nghe những bài hát
phổ từ thơ của ông. Đó là những bản nhạc được xem là hay nhất của Phạm
Duy. Sự kết hợp giữa thơ và nhạc làm lay động lòng người và, tôi đoán,
làm tên tuổi Cung Trầm Tưởng sẽ còn lại mãi.”
Nhà
thơ Nguyễn Tấn Cứ lại nghĩ khác. Nói với BBC Việt ngữ ngày 13/10, ông
cho rằng: “Về thơ phổ nhạc, theo quan điểm của tôi, thì thơ Cung Trầm
Tưởng vẫn là thơ và ai phổ nhạc thì đó là nhạc của họ."
“Thơ
thứ thiệt không bao giờ liên quan tới nhạc hay nói một cách khác nhờ
nhạc để nổi tiếng thì thơ của Cung Trầm Tưởng càng không, vì thơ Cung
Trầm Tưởng khi bạn đọc lên đã đầy âm nhạc, vậy nên có thể nói các nhà âm
nhạc đang “hát thơ” thì đúng hơn…"
"Với
một thi sĩ đẹp sang cả như Cung Trầm Tưởng thì âm nhạc chỉ là một người
bạn chung đường, mỗi người là một nỗi buồn không thể chia lìa trên cõi
đời thi ca hoa mộng…”
Từ Hà Nội vào Sài Gòn:
Nhà
thơ Phan Ni Tấn nói “Nhà thơ Cung Trầm Tưởng tuy sinh tại Hà Nội nhưng
ông sớm quyết định bỏ vào Sài Gòn là một ý thức hệ vô cùng sáng suốt.”
Nhà
thơ Huy Tưởng cho rằng “Quyết định rời bỏ quê nhà để vào miền Nam tự do
đã làm nên một định phận hoàn toàn trái ngược nếu ông còn lưu lại Hà
Nội: Sẽ không ai biết Cung Thúc Cần hay một thi sĩ Cung Trầm Tưởng là ai
và làm gì (?), có chăng thì cũng chỉ một văn công nhạt nhòa đi về lập
lờ sớm tối, nép mình trong lầm lũi, bất an, vô định…như một Văn Cao,
Quang Dũng, Trần Dần, Lê Đạt…”
Di sản tác phẩm của nhà thơ Cung Trầm Tưởng:
Cung Trầm Tưởng bắt đầu làm thơ năm 15 tuổi (1947) và có tập thơ đầu tay tên là “Sóng đầu dòng” (chưa in).
“Năm 1949, ông rời Hà Nội vào Sài Gòn, học tiếp trung học tại trường Chasseloup Laubat (nay là Trung Học Lê Quý Đôn).
- Năm 1952, sau một năm học đại học, ông sang Pháp du học tại Trường Kỹ Sư Không Quân ở Salon-de-Provence.
Năm 1957, ông tốt nghiệp trở về nước làm trong ngành không quân của Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.”
“Trong
năm này, hai bài thơ của ông là “Mùa Thu Paris” và “Vô Đề” (thơ trường
thiên) xuất hiện trong tuyển tập Đất Đứng của nhóm Quan Điểm (gồm Mặc
Đỗ, Vũ Khắc Khoan, Nghiêm Xuân Hồng), và đã làm người đọc chú ý.
Năm
1958, ông đứng ra chủ trương tờ Văn Nghệ Mới và cộng tác thường xuyên
cho các tạp chí Sáng Tạo, Hiện Đại, Nghệ Thuật, Văn, Khởi Hành…”
“Trong
khoảng thời gian này, nhạc sĩ Phạm Duy đã phổ nhạc một số bài thơ của
ông, đó là những bài “Mùa Thu Paris”, “Chưa Bao Giờ Buồn Thế” (Phạm Duy
gộp lại và lấy tên là “Tiễn Em”),
“Bên Ni Bên Nớ”, “Khoác Kín” (Phạm Duy
lấy tên “Chiều Đông”), “Kiếp Sau”, “Về đây”…. Tổng cộng trong 13 bài
thơ trong tập Tình Ca của ông thì sáu bài Phạm Duy chọn phổ nhạc.”
Vẫn
theo Wikipedia, “Năm 1962, ông sang Hoa Kỳ học về khí tượng, đậu tiến
sĩ khí tượng học tại Đại Học Saint Louis. Sau đó, ông trở về Sài Gòn
tiếp tục làm trong binh chủng Không Quân Việt Nam Cộng Hòa với cấp bậc
cuối cùng là trung tá (1975).”
“Các
tác phẩm của Cung Trầm Tưởng đã in: Tình Ca (Nhà xuất bản Công Đàn, Sài
Gòn, 1959); Lục bát Cung Trầm Tưởng (Nhà xuất bản Con Đuông, Sài Gòn,
1970); Lời Viết Hai Tay (Nhà xuất bản Imn, Bonn, 1994; thơ tù cải tạo);
Bài Ca Níu Quan Tài (tác giả tự xuất bản, Minnesota, Hoa Kỳ, 2001; thơ
tù cải tạo); Một hành trình thơ (Nhà xuất bản Tiếng Quê Hương, Falls
Church, Virginia, Hoa Kỳ, 2012).”
Nhưng
có lẽ, một trong những đoạn thơ của Cung Trầm Tưởng được người đời nhớ
nhất là “Lên xe tiễn em đi/Chưa bao giờ buồn thế/Trời mùa đông
Paris/Suốt đời làm chia ly…” trong bài “Chưa Bao Giờ Buồn Thế” được nhạc
sĩ Phạm Duy phổ nhạc.
CHƯA BAO GIỜ BUỒN THẾ
Cung
Trầm Tưởng
Lên xe tiễn em đi
Chưa bao giờ buồn thế
Trời mùa đông Paris
Suốt đời làm chia ly
Tiễn em về xứ mẹ
Anh nói bằng tiếng hôn
Không còn gì lâu hơn
Một trăm ngày xa cách
Ga Lyon đèn vàng
Tuyết rơi buồn mênh mang
Cầm tay em muốn khóc
Nói chi cũng muộn màng
Hôn nhau phút này rồi
Chia tay nhau tức khắc
Khóc đi em, khóc đi em
Hỡi người yêu xóm học
Để sương thấm bờ đêm
Đường
anh đi tràn ngập lệ buồn em...
oOo
Tác phẩm của
Cung Trầm Tưởng đã in:
-Tình ca (Nhà xuất bản. Công đàn, Sài Gòn, 1959)
-Lục bát Cung Trầm Tưởng (Nhà xuất bản. Con đuông, Sài Gòn, 1970)
-Lời viết hai tay (Nhà xuất bản. Imn, Bonn, 1994; thơ tù cải tạo)
-Bài ca níu quan tài (tác giả tự xuất bản, Minnesota, Hoa Kỳ, 2001; thơ tù cải tạo)
-Một hành trình thơ (Nhà xuất bản Tiếng Quê Hương, Falls Church, Virginia, Hoa Kỳ, 2012)
Bài và ảnh: Nguồn :Sưu tầm từ Internet.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét