ĐẾN THƠ ĐƯỜNG LUẬT ...

 

THƠ ĐƯỜNG LUẬT THẤT NGÔN BÁT CÚ

 

là thể thơ Đường cách luật xuất hiện từ đời nhà Đường, Trung Quốc.

Là một trong những dạng thơ Đường bên cạnh cổ thể (cổ phong), từ, phú , hành ...

Thơ Đường luật đã phát triển mạnh mẽ tại chính quê hương của thể loại này

lan tỏa ra nhiều quốc gia lân bang với tư cách thể loại tiêu biểu nhất của

thơ Đường nói riêng và tinh hoa thi ca Trung Hoa nói chung.

Thơ Đường luật được coi trọng và sử dụng vào mục đích khoa cử quan lại thời xưa . Thơ Đường luật bắt buột phải tuân theo những qui tắc nhất định mà ta gọi là Thi Luậthay Luật Thơ , nên đã có nhiều người cho rằng : thơ Đường Luật gò bó , khô khan , không thể hiện hết ý tưởng bay bổng của người làm thơ .

Thật ra , nhận định như vậy là sai lầm .

Vâng , thơ Đường luật gò bó khắc khe vậy đấy , nhưng nhờ chính những qui tắc gò bó khắc khe đó đã khiến cho thơ ở thể loại này được xếp vào hạng tinh hoa nhất của thơ ca một cách trang trọng , nhờ chính những qui tắc gò bó khắc khe đó mới khơi gợi sự sáng tạo của nhiều danh sĩ xưa và nay để họ viết và lưu lại nhân thế những áng thơ bất hủ .

Cũng đã có nhiều người không am hiểu hay chưa am tường Luật thơ cũng đã ngông cuồng mượn cớ mà bảo rằng :

Thơ Đường Luật gò bó khô khan nên tôi làm thơ thất ngôn bát cú phá luật .

Vậy tôi cũng thưa rằng :

Vâng , thơ Đường luật gò bó khắc khe như vậy đó , nhưng người làm thơ muốn làm thơ thất ngôn bát phá luật cú trước hết phải am tường kỹ lưỡng cặn kẻ luật thơ , vận dụng cho linh hoạt nhuần nhuyễn , làm thơ cho thiệt hay cái đã . Sau khi thơ đã nhuần nhuyễn rồi thì muốn phá luật ra sao cũng được , chẳng phải đã có biết bao danh thơ danh sĩ cũng làm như vậy sao ? Đó gọi là Phá Luật Nhưng Vẫn Giữ Luật hay Ở Trong Luật Mà Không Bị Luật Ràng Buột . Còn những người không am tường về Luật Thơ mà cũng mượn tiếng là Phá Luật thì có khác nào ( Tay không đánh giặc ) có khác nào ( Phá rào mà tay không tất sắt ) có khác nào ( Phang ngang bửa củi ) nghe mà cứ tức anh ách [ Muốn phá thì trước hết phải giỏi , giỏi rồi muốn phá sao cũng được ] .

____________________________

ĐAO PHÁ LUẬT THƠ

Thất ngôn bát cú liên hoàn tam thủ

______________________________

Thức thứ nhất

PHÁ LUẬT THƠ ĐƯỜNG

(Thủ vĩ ngâm-đồng âm vân)

Phá luật thơ Đường phải có đao

Tay không tất sắt lại chui rào

Chưa rành đối láy mơ chém dạo

Chửa rõ niêm vần mộng hái sao

Bệnh lỗi mơ hồ xông với xáo

Từ thanh tối nghĩa nói ai nào ?

Anh hùng gõ phím thường huyên náo ..

Phá luật thơ Đường phải có đao ..

Thức thứ hai

ĐAO PHÁ LUẬT THƠ

(Liên hoàn-tập danh-đồng âm vận)

Phá luật THƠ ĐƯỜNG phải có đao

Thời NIÊM trật khớp lại chui rào

VẦN .. hoài chẳng hiệp .. thèm chém dạo

ĐỐI .. mãi không thành .. muốn hái sao

THƯỢNG VĨ BÌNH ĐẦU chưa rõ đạo

PHONG YÊU HẠT TẤT chửa thông nào

Mù mờ BỆNH LỖI còn huyên náo

Chọn LÁY tìm THANH chớ bổ nhào .

Thức thứ ba

ĐAO PHÁ LUẬT THƠ

(Phong yêu-khổ độc-giao cổ đối)

(Liên hoàn-tập danh-đồng âm vận)

Chọn LÁY tìm THANH chớ bổ nhào

TRÙNG TỪ ĐIỆP Ý thấy chưa nào* ?

Tranh giành gió .. TIỂU VẬN vô tráo

ĐẠI VẬN vào lừa .. chiếm đoạt sao

THỨ mở vườn .. ngôn từ lộng ảo ( thứ luật )

Văn chương gõ điệu .. CHÍNH khoanh rào ( chính luật )

BÀNG và CHÁNH NỮU xin đừng đảo (Bàng Nữu)

Phá luật THƠ ĐƯỜNG phải có đao ..

* Câu thứ 2 chữ TỪ (Phong Yêu)

* Câu thứ 3 chữ Vận (Khổ Độc)

______________________________

THƠ ĐƯỜNG LUẬT NÓI CHUNG

Thơ Đường luật đặt ra từ đời nhà Đường (618-907)

bên Trung Hoa, phải theo luật lệ nhất định.

Còn gọi thơ cận thể ( theo luật )

Phân biệt

với thơ cổ thể ( không theo luật )

đã có rất lâu từ trước đó .

Theo số câu trong bài, thơ Đường luật chia ra làm hai lối:

1- Tứ tuyệt: 4 câu

( ngũ ngôn tứ tuyệt và thất ngôn tứ tuyệt )

2- Bát cú: 8 câu

( ngũ ngôn bát cú và thất ngôn bát cú )

Phổ biến hơn cả là thất ngôn bát cú .

______________________________

BỐ CỤC MỘT BÀI THƠ THẤT NGÔN BÁT CÚ

Một bài thơ bát cú giống như bức tranh. Trong cái khung nhất định 8 câu 56 chữ, làm sao vẽ thành một bức tranh hoàn toàn, hình dung được ngoại cảnh của tạo vật hay nội cảnh của tâm giới. Bởi vậy phải sắp đặt các bộ phận cho khéo. Có bốn bộ phận là: Đề, thực, luận và kết.

1- Đề thì có phá đề (câu 1) là câu mở bài nói lung động cả ý nghĩa trong bài và thừa đề (câu 2) là câu nối với câu phá mà nói đến đầu bài.

2- Thực hoặc trạng (câu 3-4): là giải thích đầu bài cho rõ ràng. Nếu là thơ tả cảnh thì chọn các cảnh sắc xinh đẹp đặc biệt mà mô tả ra, nếu là thơ tả tình thì đem các tình tự giãi bày ra; nếu là thơ vịnh sử thì lấy công trạng của người mình muốn vịnh mà kể ra.

3- Luận (câu 5-6): là bàn bạc. Như tả cảnh thì nói cảnh ấy xinh đẹp như thế nào; vịnh sử thì hoặc khen hoặc chê, hoặc so sánh người ấy, việc ấy với người khác việc khác.

4- Kết (câu 7-8) là tóm ý nghĩa cả bài mà thắt lại cho mạnh mẽ rắn rỏi.

______________________________

BỆNH VÀ LỖI TRONG THƠ ĐƯỜNG LUẬT

Thơ Thất ngôn bát cú Đường luật có 8 bệnh và 12 lỗi cần tránh

____________________________

8 bệnh

1. Thất niêm

2. Thất luật

3. Thất đối

4. Thất vận

5. Bình đầu

6. Thượng vỹ

7. Mạ đề

8. Khổ độc

___________________________

12 lỗi

1- Trùng vận / Điệp vận

2- Trùng từ / Điệp từ

3- Trùng ý / Hiệp chưởng

4- Điệp điệu

5- Điệp thanh

6- Điệp âm

7- Đại vận

8- Tiểu vận

9- Phong yêu

10- Hạc tất

11- Chánh nữu

12- Bàng nữu

___________________________

HƯỚNG DẪN LÀM THƠ THẤT NGÔN BÁT CÚ ĐÚNG LUẬT

___________________________

1) Niêm

Niêm nghĩa đen là dính với nhau,

là sự liên lạc âm luật của hai câu thơ

Trong một bài thơ Đường luật.

Hai câu thơ niêm với nhau khi nào

các chữ ở vị trí 2 , 4 , 6 của hai câu cùng theo một luật (từng cặp một)

hoặc cùng là bằng, hoặc cùng là trắc, (bằng niêm với bằng, trắc niêm với trắc)

những câu sau đây niêm với nhau.

• Câu 1 niêm với câu 8

• Câu 2 niêm với câu 3

• Câu 4 niêm với câu 5

• câu 6 niêm với câu 7

nghĩa là các cặp câu nầy có cùng âm luật bằng trắc.

Ví dụ

THU ĐIẾU

Tác giả: Nguyễn Khuyến

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí

Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo

Tầng mây lơ lững, trời xanh ngắt

Ngõ trúc quanh co, khách vắng teo

Tựa gối ôm cần lâu chẳng được

Cá đâu đớp động dưới chân bèo

Ao (thu) lạnh (lẽo) nước (trong) veo

Cá (đâu) đớp (động) dưới (chân) bèo

------B------------T----------------B

Một (chiếc) thuyền (câu) bé (tẻo) teo

Sóng (biếc) theo (làn) hơi (gợn) tí

----------T---------------B----------T

Lá (vàng) trước (gió) sẽ (đưa) vèo

Tầng (mây) lơ (lững), trời (xanh) ngắt

--------B--------------T------------B

Ngõ (trúc) quanh (co), khách (vắng) teo

Tựa (gối) ôm (cần) lâu (chẳng) được

---------T-------------B---------------T

_____________________________

2) Luật

Luật bằng và luật trắc

Là cách sắp đặt tiếng bằng và tiếng trắc trong các câu của bài thơ.

Luật nhất định buộc nhà làm thơ phải theo đúng mà đặt.

____________________________

A) Chính luật

Chính luật là bắt buột cả 56 chữ phải theo đúng bảng luật .

LUẬT BẰNG:

Bắt đầu bằng hai tiếng bằng.

Luật bằng vần bằng

1: B B T T T B B (v: vần)

2: T T B B T T B (v)

3: T T B B B T T

4: B B T T T B B (v)

5: B B T T B B T

6: T T B B T T B (v)

7: T T B B B T T

8: B B T T T B B (v)

Luật bằng vần trắc

1: B B T T B B T (v)

2: T T B B B T T (v)

3: T T B B T T B

4: B B T T B B T (v)

5: B B T T T B B

6: T T B B B T T (v)

7: T T B B T T B

8: B B T T B B T (v)

LUẬT TRẮC:

Bắt dầu bằng hai tiếng trắc.

Luật trắc vần bằng

1: T T B B T T B (v)

2: B B T T T B B (v)

3: B B T T B B T

4: T T B B T T B (v)

5: T T B B B T T

6: B B T T T B B (v)

7: B B T T B B T

8: T T B B T T B (v)

Luật trắc vần trắc

1: T T B B B T T (v)

2: B B T T B B T (v)

3: B B T T T B B

4: T T B B B T T (v)

5: T T B B T T B

6: B B T T B B T (v)

7: B B T T T B B

8: T T B B B T T (v)

___________________________

B) Thứ luật

Nhất tam ngũ bất luận

Nhị tứ lục phân minh

LUẬT BẰNG:

Chữ số 2 câu đầu là tiếng bằng.

Luật bằng vần bằng

1: b B t T t B B (v: vần)

2: t T b B t T B (v)

3: t T b B b T T

4: b B t T t B B (v)

5: b B t T b B T

6: t T b B t T B (v)

7: t T b B b T T

8: b B t T t B B (v)

Luật bằng vần trắc

1: b B t T b B T (v)

2: t T b B b T T (v)

3: t T b B t T B

4: b B t T b B T (v)

5: b B t T t B B

6: t T b B b T T (v)

7: t T b B t T B

8: b B t T b B T (v)

LUẬT TRẮC:

Chữ số 2 câu đầu là tiếng trắc.

Luật trắc vần bằng

1: t T b B t T B (v)

2: b B t T t B B (v)

3: b B t T b B T

4: t T b B t T B (v)

5: t T b B b T T

6: b B tT t B B (v)

7: b B t T b B T

8: t T b B t T B (v)

Luật trắc vần trắc

1: t T b B b T T (v)

2: b B t T b B T (v)

3: b B t T t B B

4: t T b B b T T (v)

5: T T b B t T B

6: B B t T b B T (v)

7: b B t T t B B

8: t T b B b T T (v)

b : bằng nhưng không bắt buột

t : trắc không bắt buột

B : Bằng ( bắt buột )

T : Trắc ( bắt buột )

Thất luật

Trong một câu, theo bảng luật, những từ có âm bằng mà làm ra trắc hoặc có âm trắc mà làm ra bằng.

Tuy nhiên, chắc ai cũng nghe câu:

NHẤT TAM NGŨ BẤT LUẬN

NHỊ TỨ LỤC PHÂN MINH

Nghĩa là làm theo thứ luật

Là các từ thứ 1, 3, 5 trong câu có thể thay đổi

(nhưng không được rơi vào trường hợp lỗi khổ độc),

thì không phạm lỗi thất luật. Chỉ gọi là luật bất luận

Luật bất luận làm cho câu thơ bớt sự cứng nhắc, mềm mại hơn.

Còn các từ thứ 2, 4, 6 thì tuyệt đối phải tuân theo bảng luật trên.

--------------

Muốn làm bài thơ đúng luật Bằng-Trắc những người mới làm thơ phải để bảng luật trước mặt , khi suy nghĩ ra chữ nào thì chiếu theo bảng luật để xem chữ đó có đúng với luật Bằng-Trắc chưa , dần dần làm nhiều tự nhiên sẽ thuộc nằm lòng bảng luật thôi , lúc đầu không cần thiết phải học thuộc những bảng luật phức tạp khó nhớ và nhứt đầu lắm .

___________________________

3) Vần

Vần là chữ cuối cùng các câu 1 , 2 , 4 , 6 , 8

hiệp với nhau bởi đồng âm .

Thường dùng vần bằng, rất hiếm dùng vần trắc.

Độc vận : Suốt bài thơ chỉ gieo vần là 1 chữ gọi là độc vận.

Chính vận : ( đơn vận ) ( đồng âm ) cả 5 năm vần cùng theo đơn vận

Ví dụ : trời mời nơi đời vơi .

Thông vân : ( Vận liên thông ) Vần theo 2 hoặc 3 âm gần giống nhau

Ví dụ : tà hoa nhà gia ta .

Nếu làm theo thông vận thì

cố gắng sao cho chữ thông vận phải gần với âm gốc .

Nếu gieo sai như cây đi với hoa là lạc vận (lạc: rụng).

Nếu vần gieo gượng thì gọi là cưỡng áp.

Hai cách này đều không được cả. ( Thất Vận )

Tuy nhiên trùng âm mà khác nghĩa thì chấp nhận

nhưng đặt gần nhau sẽ không hay.

Ví dụ bài thơ lạc vận

THU VỊNH

( Nguyễn Khuyến )

Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao

Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu

Nước biếc trông như tầng khói phủ

Song thưa để mặc bóng trăng vào

Mấy chum trước giậu hoa năm ngoái

Một tiếng trên không ngỗng nước nào

Nhân hứng đã vừa toan cất bút

Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào

Ví dụ bài thơ cưỡng vận

KHÔNG CHỒNG MÀ CHỬA

( Hồ Xuân Hương )

Cả nể cho nên hoá dở dang,

Nỗi niềm chàng có biết chăng chàng.

Duyên thiên chưa thấy nhô đầu dọc,(1)

Phận liễu sao đà nảy nét ngang.(2)

Cái nghĩa trăm năm chàng nhớ chửa?(3)

Mảnh tình một khối thiếp xin mang.(4)

Quản bao miệng thế lời chênh lệch

Những kẻ không mà có mới ngoan (5)

__________________________

4) Đối

Đối là phần rất quan trọng

Trong bài thơ Thất ngôn bát cú Đường luật

Bắt buộc phải có đối với nhau giữa các cặp câu Thực và Luận

Cặp câu Thực câu 3 và câu 4

Cặp câu Luận câu 5 và câu 6.

Nếu không có đối hoặc đối không chỉnh là Thất Đối

Thất Đối sẽ không còn là một bài thơ Đường luật chỉ là thơ 8 câu 7 chữ .

Muốn câu đối chỉnh và cân,

phép đối cần phải hội đủ 3 điều kiện:

-Đối thanh.

-Đối ý.

-Đối từ loại.

------------------

ĐỐI THANH

Là thanh Trắc đối với thanh Bằng

Bảng luật bằng

B B T T B B T

T T B B T T B

Bảng luật trắc

T T B B B T T

B B T T T B B

Chí ít là các chữ 2, 4, 6 phải theo đúng luật bằng trắc , chữ cuối phải theo vần .

--------------------

ĐỐI Ý

Ý câu trên và ý câu dưới

hoặc chống nhau, hoặc bổ sung ý nghĩa cho nhau.

Thí dụ:

Tầng mây lơ lững trời xanh ngắt

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo

------------------

ĐỐI TỪ LOẠI

Danh từ <-> Danh từ.

Động từ <-> Động từ.

Tính từ <-> Tính từ.

Trạng từ <-> Trạng từ.

Đại từ <-> Đại từ

Cảm từ <-> Cảm từ

Phó từ <-> Phó từ

Danh từ riêng <-> Danh từ riêng.

Danh từ chung <-> Danh từ chung

Tên người <-> Tên người.

Tên nước <-> Tên nước.

Tên địa phương <->Tên địa phương.

Màu sắc <-> Màu sắc.

Mùi vị <-> Mùi vị.

Tượng hình <-> Tượng hình

Tượng thanh <-> Tượng thanh.

Số lượng <-> Số lượng.

Mùa tiết <-> Mùa tiết.

Phương hướng <-> Phương hướng.

Chữ nặng <-> Chữ nặng.

Chữ nhẹ <-> Chữ nhẹ.

Từ kép <-> Từ kép.

Từ láy <-> Từ láy.

Từ đơn <-> Từ đơn.

Khẩu ngữ <-> Khẩu ngữ

Thành ngữ <-> Thành ngữ.

Chuyên ngữ <-> Chuyên ngữ.

Hán Việt <-> Hán Việt.

Nôm (thuần Việt) <-> Nôm (thuần Việt).

___________________________

5) Các phép đối

Để tránh đơn điệu trong đối thơ

Người làm thơ đã linh hoạt vận dụng nhiều phép đối vào thơ .

CÔNG ĐỐI ( Đối chỉnh ) là phép đối từng đôi chữ .

KHOAN ĐỐI ( Đối chưa chỉnh ) tất cả những phép đối khác .

----------------------

1/ CHỈNH ĐỐI ( Đối ngẫu ) ( Đối đôi ) ( Công đối )

Đây là phép đối thông dụng nhất, các chữ của câu trên và câu dưới theo thứ tự đối nhau từng chữ một hay từng cặp chữ kép một.

Nghiệp mãi thi hành thân khổ trước

Oan thường hiện hữu ý buồn sau

Nghiệp <đối với> Oan

mãi <đối với> thường

thân <đối với> ý

khổ <đối với> buồn

trước <đối với> sau

thi hành <đối với> hiện hữu

-------------------------

2/ TÁ ĐỐI ( Tá Tự Đối ) ( Bất đối chi đối ) ( Đối tiếng đối bóng )

Đối ý mà không đối chữ.

Cách đối này, Tiền Nhân rất thích dùng theo quan niệm Ý trọng hơn Từ.

Ví dụ 1

Vàng tung cánh hạc bay bay mãi

Trắng một màu mây vạn vạn đời

- Hai câu này nếu so chữ, chúng ta thấy chẳng hề đối theo phép Chỉnh Đối.

Nhưng ý lại đối rất chặt chẽ

Ví dụ 2

Lũng thẳm rừng sâu bền ý định

Trùng khơi sóng cả vững tay chèo

- Nếu xét theo nghĩa của từ trong bài thì:

Ý định (danh từ)- tay (dt), chèo (đt) = không chỉnh đối

Nhưng chiếu theo nghĩa khác của từng từ

(không phải nghĩa trong bài)

Ý (dt)- tay(dt)

Định (ĐT) – Chèo (ĐT)

=> Đối rất chặt với nhau

----------------------

3/ LƯU THỦY ĐỐI ( Nước chảy thành đối ) ( ý tiếp ý thành đối )

Phép đối này là : ý câu dưới tiếp ý câu trên

Còn chăng lời hẹn bên trang sách,

Hay đã tàn theo ánh lửa đèn.

- Chúng ta thấy hai câu này không thể đối nhau.

Nhưng ý được nối tiếp với nhau .

----------------------

4/ TIỂU ĐỐI ( Tự đối nhau trong 1 câu )

Tự đối nhau trong từng câu.

Câu trên tự đối thì câu dưới cũng thế.

Hai câu đều tự đối.

Tự Đối dùng để đối với Tự Đối.

Cướp của đánh người quân tệ nhỉ

Xương gà da cóc có đau khôn

- Cướp của đối với đánh người.

- Xương gà đối với da cóc.

-----------------------

5/ ĐƯƠNG ĐỐI ( Đan đối )

Bao gồm 2 phép đối

Cú Trung Đối và Tựu Cú Đối

::::::::::::::::::::

Cú Trung Đối

Phép đối này có vế sau của 2 câu đối nhau rất chỉnh ,

còn vế trước của 2 câu thì tiểu đối ( tự đối nhau )

Phòng khuya bóng tẻ hoài mong nhớ

Mộng vỡ tình bay vẫn ngóng chờ

hoài mong nhớ <---> vẫn ngóng chờ ( Đối rất chuẩn )

(Phòng khuya bóng tẻ) và ( Mộng vỡ tình bay ) không cần đối

Nhưng

Phòng khuya <---> bóng tẻ ( đối rất chuẩn )

Mộng vỡ <---> tình bay ( đối rất chuẩn )

::::::::::::::::::::

Tựu Cú Đối

Phép đối này gần giống Cú Trung Đối

Phép đối này có vế sau của 2 câu đối nhau rất chỉnh ,

còn vế trước của 2 câu thì tiểu đối ( tự đối nhau )

Nhưng phần tiểu đối có phần bất đối .

Nghiêng thành đổ nước thời xuân trẻ

Nhạt phấn phai hương buổi héo già

thời xuân trẻ <---> buổi héo già ( Đối rất chuẩn )

Nghiêng thành <---> đổ nước ( tiểu đối rất chuẩn )

(Nhạt phấn) và (phai hương) ( bất đối )

-----------------------

6/ GIAO CỔ ĐỐI ( Đối chéo ) ( Đối tréo cẳng ngỗng )

Từng nhóm hay từng chữ của câu trên đối chéo với từng nhóm hay từng chữ của câu dưới

Chân bước vững đường chiều khấp khểnh

Rừng cây rậm rạp trúc vươn cao.

- Chân bước vững của câu trên đối chéo với trúc vươn cao của câu dưới

- đường chiều khấp khểnh của câu trên đối chéo với Rừng cây rậm rạp của câu dưới.

-------------------------

7/ PHIẾN ĐỐI ( Cách cú đối )

lấy câu thứ 3 đối với câu thứ 5,

lấy câu thứ 4 đối với câu thứ 6.

Bạn dửng dưng hoài phai sắc mộng (câu 3)

Dòng khơi sóng nổi bão giông đầy (câu 4)

Anh biền biệt mãi sầu mây gió (câu 5)

Ngõ quạnh sương choàng mắt lệ cay (câu 6)

____________________________

6) Bình đầu

Bài thơ thất ngôn bát cú mà

có 3 câu liên tiếp có chữ đầu tiên là những tiếng cùng một từ loại Bình đầu

có 3 câu liên tiếp có chữ đầu tiên là những tiếng cùng một cấu trúc Bình đầu

ngoại trừ trường hợp cố tình làm có mục đích rõ rệt.

Ví dụ làm theo các thể đặc biệt như : khoán thủ , khoán thủ nhất thanh .

------------------

Ví dụ bài thơ phạm Bình đầu

Đĩ già đi tu

( Huỳnh Mẫn Đạt )

Lầu xanh thánh thót tiếng chuông chiền

Tỉnh giấc Cao đường lúc ngửa nghiêng

Mượn chiếc thuyền tình qua bể ái

Đưa con sóng sắc tới rừng thiền

Trông gương trí tuệ đau lòng tục

Lần chuỗi bồ đề kết trái duyên

Mát mẻ cửa Không trăng gió sẵn

Dầu chưa nên Phật cũng nên tiên

Mượn , Đưa , Trông , Lần cùng là động từ phạm Bình đầu

Đưa , Trông , Lần cùng là âm Bằng phạm Bình đầu

Bình đầu : đầu bằng phẳng .

---------------------

Ví dụ bài thơ khoán thủ nhất thanh

bài sẽ không còn bị phạm Bình đầu

CHA

( Thủ nhất thanh-thủ vĩ ngâm-giao cổ đối )

CHA miền cực lạc biết hay không ?

CHA chốn ngàn non hiểu thấu lòng ?

CHA đợi nhìn con , luôn chốn ấy

CHA hoài ở đó , trẻ chờ trông

CHA khơi lửa đuốc , còn soi mãi

CHA đã đi xa , ngát gió đồng

CHA gửi hương hồn , say nỗi nhớ

CHA miền cực lạc biết hay không ?

Paris 24.05.2016

Soksrey Nữ sĩ Trà Mi .

Ở bài thơ khoán thủ nhất thanh này thì chữ CHA đã không còn bị phạm vào bất cứ lỗi gì nữa như : Điệp từ , Bình đầu ...

------------------

Muốn tránh bệnh Bình đầu

khi làm thơ , nếu đã làm được 2 câu có đầu cùng từ loại ( ví dụ động từ )

thì câu thứ 3 lập tức chuyển sang dùng từ loại khác ( ví dụ tính từ )

khi làm thơ , nếu đã làm được 2 câu có đầu cùng cấu trúc ( ví dụ Bằng )

thì câu thứ 3 lập tức chuyển sang dùng từ loại khác ( ví dụ Trắc )

nếu làm thơ theo chính luật thì khỏi phạm bệnh Bình đầu vì Bằng-Trắc .

___________________________

7- Thượng vỹ

Nếu trong 4 câu liên tiếp của bài thơ thất ngôn bát cú có

--- 3 cụm chữ cuối (567) giống nhau về từ loại phạm Thượng Vĩ .

--- 3 cụm chữ cuối (567) giống nhau về cấu trúc phạm Thượng Vĩ .

Ví dụ bài thơ phạm Thượng vỹ

VIẾNG THÀNH HUẾ SAU NGÀY ĐÌNH CHIẾN

Tác giả : Tú Xương

Nắng nhạt chiều thu quạ rộn ràng

Sầu vương lau lách lạnh thành hoang

Tro tàn thư viện duyên ngao ngán

Đá nát hoàng cung bước ngỡ ngàng

Gầy gọ gió sương tùng Thế miếu

Bẽ bàng trăng nước trúc Hương giang

Trông vời Thiên mụ mây man mác

Lơ lửng chuông hôm rụng tiếng vàng

Bài này có 4 cụm chữ cuối tạo nên thế Thượng vỹ ( chổng cao đuôi )

duyên ngao ngán

bước ngỡ ngàng

tùng Thế miếu

trúc Hương giang

dù ngao ngán , ngỡ ngàng (trạng từ)

và Thế miếu , Hương giang (danh từ riêng)

Khác từ loại

nhưng tất cả chúng là từ kép ( giống nhau về cấu trúc )

lại đều đứng sau 4 chữ cùng từ loại

duyên , bước , tùng , trúc ( đều là danh từ chung )

nên chúng tạo thành bộ tứ (4 cụm chữ cuối có cùng cấu trúc)

chỉ cần bộ tam thôi đã là Phượng vỹ rồi

---------------------

Muốn tránh phạm Phượng Vỹ

Khi làm thơ chú ý là trong 4 câu liên tiếp

tránh không cho chữ thứ 5 trong 4 câu này không có 3 chữ cùng tự loại

tự nhiên sẽ tránh được , cho dù 2 chữ (67) có giống từ loại hay cấu trúc cũng không sao .

_____________________________

Phạm đề/Mạ đề

Trong hai cặp thực và luận không được dùng chữ của đầu bài, nếu có chữ nào của đề lọt vào thì bị lỗi phạm đề hay mạ đề.

Cách tránh , ta làm thơ trước rồi đặt tựa đề cho bài thơ sau , chọn chữ nào tâm đắc sát nội dung trong 4 câu 1, 2 , 7 , 8 làm tựa đề , vừa sát ý và tránh phải Mạ đề .

____________________________

9) Khổ độc

Trong một bài thất ngôn,

chữ thứ ba các câu vần,

và chữ thứ năm các câu không vần

đáng là từ bằng mà đổi ra trắc

đáng là từ trắc mà đổi ra bằng

thì gọi là khổ độc

Những người làm thơ Đường luật

mà không rành luật thơ rất dễ mắc phải .

ngay cả đối với một số nhà thơ nổi tiếng cũng có khi mắc phải.

Ví dụ 1

QUA ĐÈO NGANG

( Bản gốc )

Tác giả : Bà Huyện Thanh Quan

Bước tới đèo Ngang bóng xế tà

Cỏ cây chen lá, đá chen hoa

Lom khom dưới núi, tiều vài chú

Lác đác bên sông, rợ mấy nhà

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia

Dừng chân đứng lại, trời non nước

Một mảnh tình riêng, ta với ta .

----------------

Ví dụ 2

Hát bội

( Phan Văn Trị )

Đứa mắc *ghẻ *ruồi, đứa lác voi

Bao nhiêu xiêm áo cũng trơ mòi

Người trung mặt đỏ đôi tròng bạc

Kẻ nịnh râu hoe mấy sợi còi

Trên trính có nhà còn lợp lọng

Dưới chân không ngựa lại giơ roi

Hèn chi chúng nói bội là bạc

Bôi mặt đánh nhau, cú lại thoi ..

------------------

Muốn tránh bệnh Khổ độc tốt nhất là làm thơ theo chính luật thì sẽ không bao giờ phạm Khổ độc, còn làm thơ theo thứ luật phải xem xét cho thật kỹ .

___________________________

10) Trùng từ

Một từ được dùng 2 hoặc 3 lần trong bài thơ

thì gọi là trùng từ hoặc điệp từ

Ngoại trừ bài thơ làm theo các thể

độc vận , khoán thủ nhất thanh , bát điệp ...

Ví dụ

QUA ĐÈO NGANG

Tác giả : Bà Huyện Thanh Quan

Bước tới đèo Ngang bóng xế tà

Cỏ cây chen lá, đá chen hoa

Lom khom dưới núi, tiều vài chú

Lác đác bên sông, rợ mấy nhà

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia

Dừng chân đứng lại, trời non nước

Một mảnh tình riêng, ta với ta .

-------------------

Muốn tránh lỗi trùng từ

khi làm thơ nên nhớ chữ nào đã dùng rồi là không được dùng lại .

___________________________

11) Trùng ý

Từ ý đã dùng rồi mà còn dùng nữa thì gọi là Trùng ý.

Trùng Ý ở cặp câu thực còn gọi là Hiệp Chưởng (hai bàn tay úp vào nhau)

Trùng Ý ở cặp câu luận còn gọi là Bổ Nứa hay Sàng Túc

(hai cái giường chồng lên nhau)

Nếu hai cặp thực và luận lại trùng ý nhau nữa

thì gọi là Điệp Sàng Xá Ốc (giường nhiều lớp, nhà gác chồng)

------------------

Ví dụ 1

QUA ĐÈO NGANG

Tác giả : Bà Huyện Thanh Quan

Bước tới đèo Ngang bóng xế tà

Cỏ cây chen lá, đá chen hoa

Lom khom dưới núi, tiều vài chú

Lác đác bên sông, rợ mấy nhà

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia

Dừng chân đứng lại, trời non nước

Một mảnh tình riêng, ta với ta ..

Dừng chân đứng lại dừng chân có nghĩa là đứng lại (Trùng Ý)

------------------

Ví dụ 2

THÁCH HỌA

(Công chúa em Minh Mạng)

Thế sự nhìn xem rối cuộc cờ

Càng nhìn càng nghĩ lại càng dơ

Đánh tan tục niệm hồi chuông sớm

Gõ vỡ trần gian tiếng mõ trưa

Chu tử ngán mùi nên vải ấm

Đỉnh chung lợm giọng hoá chay ưa

Lên đàn cứu khổ toan quay lại

Bể ái trông ra nước đục lờ

(Công chúa em Minh Mạng)

Đánh tan tục niệm hồi chuông sớm

Gõ vỡ trần gian tiếng mõ trưa

phạm lỗi Hiệp Chưởng

----------------

Ví dụ 3

VỊNH PHÁO TRE

Hương Kiểu

Đông tàn xuân đã đến đây be

Bốn phía rền vang những pháo tre

Mắng tiếng giật mình loài quỷ xó

Nghe hơi mất vía lũ ma hè

Trêu người trướng gấm kinh hồn điệp

Ghẹo kẻ màn loan tỉnh giấc hoè

Trừ cựu mượn chàng kêu một tiếng

Mừng xuân muôn cửa chán tai nghe

Mắng tiếng giật mình loài quỷ xó

Nghe hơi mất vía lũ ma hè

Trêu người trướng gấm kinh hồn điệp

Ghẹo kẻ màn loan tỉnh giấc hoè

cùng 1 ý là làm người khác , loài khác giật mình hoảng sợ ,

phạm lỗi điệp sàng xá ốc

--------------------

Muốn tránh lỗi trùng ý

1. Tránh dùng từ dị âm đồng nghĩa

2. Khi sáng tác cần theo hướng mở , ý nào đã dùng rồi thì đừng nhắc lại .

______________________________

12) Điệp điệu

Hai câu hay nhiều câu có

cách ngắt nhịp như nhau gọi là Điệp Điệu

Thường gặp ở 2 cặp câu Thực và Luận .

-----------------

Ví dụ 1

GIỮ MỰC THANH LIÊM

( Đặng Xuân Bảng )

Chớ nghĩ là quan đã bảnh bao

Yêu nhau một giống nghĩa đồng bào

Bới lông tìm vết / lòng không nỡ

Giục bị xui nguyên / tội xiết bao

Dấu đỏ loè dân / trò lính lệ

Môi thâm hót nhảm / lối cường hào

Kiếm xu không phải mình không thạo

Bắt nạt dân đen có lẽ nào ..

----------------

Ví dụ 2

HẰNG NGA

( Hồ Xuân Hương )

Hỡi chị Hằng Nga náu Quảng Hàn

Bốn mùa trăng gió với giang san

Áo tiên / tuy nhuộm / mùi Vương Mẫu

Hương tục / còn nồng / lửa Hậu Lang

Mắt phượng / đã say / miền ngọc thỏ

Cung nghê / nỡ phụ / khúc cầm loan

Nếu không duyên nợ cùng người thế

Xin chớ gieo mình nước hợp loan ..

-----------------

Muốn tránh lỗi Điệp Điệu chỉ có cách phải thay đổi nhịp câu liên tục

Với hai cặp câu đối chỉ có cách đối theo phép Giao Cổ Đối .

_____________________________

13) Điệp thanh

--- Trong 1 câu

có 3 chữ cùng thanh dấu sẽ phạm lỗi Điệp Thanh

--- Trong 2 câu liên tiếp ở cùng vị trí

mà có 3 chữ cùng thanh dấu cũng phạm Điệp Thanh .

Ví dụ

CUNG OÁN

( Ôn Như Hầu )

Trên đài hiu hắt ngọn đèn hoa

Gang tấc xem bằng mấy dặm xa

Một kiếp đã đành rằng để vậy

Chín trùng có thấu đến chăng là

Ỏi tai ngán nỗi đàn ve gảy

Tan mặt buồn tênh cái nhện sa

Ví biết (thân) này chi khó bấy

Quyền (môn chen) chúc chẳng bằng thà

câu 1: Trên đài hiu hắt ngọn đèn hoa

Trên , hiu , hoa cùng thanh dấu

câu 2: Gang tấc xem bằng mấy dặm xa

Gang , xem , xa cùng thanh dấu

câu 1 và câu 2

Trên đài hiu hắt ngọn đèn hoa

Gang tấc xem bằng mấy dặm xa

có tới 6 chữ cùng thanh dấu ở cùng vị trí 1 , 3 , 7

Trên , Gang , hiu , xem , hoa , xa

câu 4: Chín trùng có thấu đến chăng là

3 chữ có thấu đến cùng thanh dấu

câu 4 và câu 5

Chín trùng có thấu đến chăng là

Ỏi tai ngán nỗi đàn ve gảy

có 4 chữ cùng thanh dấu ở cùng vị trí 3 , 4 , 5

có , thấu , đến , ngán

câu 6: Tan mặt buồn tênh cái nhện sa

Tan , tênh , sa cùng thanh dấu

câu 7: Ví biết (thân) này chi khó bấy

Ví , biết , khó , bấy cùng thanh dấu

câu 7 và câu 8

Ví biết (thân) này chi khó bấy

Quyền (môn chen) chúc chẳng bằng thà

có 3 chữ cùng thanh dấu ở cùng vị trí 3 , 4

(thân) , (môn) , (chen)

------------------

Muốn tránh lổi Điệp Thanh

--- chỉ còn cách là khi sáng tác cần cân nhắc từng chữ để không phạm lỗi .

--- sáng tác thơ theo thể Ngũ Độ Thanh sẽ không bao giờ phạm lỗi Điệp Thanh .

_____________________________

14) Điệp âm

Trừ bộ vần

- có hai chữ cùng âm đúng gần nhau trong 1 câu (trừ từ láy)

- có hai chữ cùng âm cùng vị trí trong hai câu liền nhau

- có ba chữ cùng âm trong 1 bài thơ .

---------------------

Ví dụ

VÔ ĐỀ

( Khuyết danh )

Hồng dẫu hư lông đâu sợ sẻ

Chồn toan mượn lốt để hù nai

Giàn treo trã cá vung không đậy

Bếp tạt mưa đêm nước nhỏ đầy

Chim oanh đường cũ đương bay nhảy

Chồi quế sân trong muốn thập thò

Hồng , lông , không , trong cùng âm ong và ông

đường , đương cùng âm ương

-------------------

Những tiếng cùng âm đứng kế liền nhau

mà là các từ đôi lắp láy thì không kể là lỗi.

Ví dụ 1

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo

( Nguyễn Khuyến )

Ví dụ 2

Ngàn mai lác đác chim về tổ

Dặm liễu bâng khuâng khách nhớ nhà

( Bà Huyện Thanh Quan )

Ví dụ 3

Cái kiếp tu hành nặng đá đeo

Chỉ vì một chút tẻo tèo teo

Thuyền từ cũng muốn về Tây Trúc

Trái gió cho nên phải lộn lèo

(Hồ Xuân Hương)

------------------

Muốn tránh lổi Điệp Âm chỉ còn cách là khi sáng tác cần cân nhắc từng chữ để không phạm lỗi .

______________________________

15) Đại vận

Nếu chữ thứ 4 trong câu cùng vần (đồng âm)

với chữ cuối câu thì phạm lỗi Đại Vận .

Ví dụ:

Bâng khuâng ngày xế cả than trời

Ai đố cho (người) gánh nạn đời

Làng đế đành theo ông hữu đạo

Cõi phàm hỗ ngó lũ vô quân …

( Nguyễn Đình Chiểu )

Siếu mai chi dám tình trăng gió

Bồ liễu thôi (đành) phận mỏng manh

( Hồ Xuân Hương )

Nước non nào phải của ai đâu

Nhiều ít công (hầu) cũng mặc dầu

(Nguyễn Bỉnh Khiêm)

-----------------

Muốn tránh lỗi Đại Vận thì nên nhớ

trong thơ Đường luật Vần là xương sống của cả bài

chữ trong bài không được đồng âm với vần .

______________________________

16) Tiểu vận

Nếu chữ thứ 2 trong câu vần với chữ thứ 6 hoặc thứ 7 thì phạm lỗi Tiểu Vận.

Ví dụ lỗi Tiểu Vận

Chín bệ dâng lời dù khép nép

Bốn (phương) trông ngóng cũng (nương) nhờ

( Phan Huy Ích )

Ví dụ lỗi Tiểu Vận và cả Đại Vận

THI HỎNG

( Trần Tế Xương )

Mai (này) tớ hỏng tớ đi ngay (Tiểu Vận)

Cúng giỗ từ (nay) nhớ lấy ngày (Đại Vận)

Học đã sôi cơm nhưng chửa chín

Thi không ăn ớt thế mà cay

Sách đèn phó mặc đàn con trẻ

Thưng đấu nhờ (tay) một mẹ mày (Đại Vận)

“Cống hỉ” “mét xì” đây thuộc cả

Chẳng (sang) Tàu tớ cũng (sang) Tây (Tiểu Vận)

-----------------

Muốn tránh lỗi Tiểu Vận thì nên nhớ

--- trong thơ Đường luật Vần là xương sống của cả bài

chữ trong bài không được đồng âm với vần .

--- chữ số 2 là xương cổ , chữ số 6 là xương chi không được cùng vần .

______________________________

17) Phong yêu

Trong 1 câu

chữ thứ 2 cùng thanh dấu với chữ cuối câu thì phạm lỗi Phong Yêu.

Ví dụ:

Để bụng phải đeo điều nhẹ nặng

Ôm tai mặc quách tiếng chê khen

( Trần Tế Xương )

Cầm lái mặc ai lăm đỗ bến

Giong lèo thây kẻ ráp xui ghềnh

( Hồ Xuân Hương )

-------------------

Muốn tránh lỗi Phong Yêu

sau khi làm bài thơ xong

cần xem lại chữ số 2 có cùng thanh dấu với chữ cuối không ?

nếu có phải thay từ đồng nghĩa nhưng khác thanh dấu ngay lập tức .

________________________________

18) Hạc tất

Trong 1 câu

chữ số 4 cùng thanh dấu với chữ cuối câu thì phạm lỗi Hạc Tất.

-------------------

Ví dụ:

Nghe lời phi pháp tai làm điếc

Nghĩ nỗi nhân tình ruột lại đầy

( Khuyết danh )

-------------------

Tôn Phu Nhân Qui Thục

( Tôn Thọ Tường )

Cật ngựa thanh gươm ven chữ tòng

Ngàn thu rạng tiết gái Giang Đông

Lìa Ngô bịn rịn chòm mây bạc

Về Hán trau tria mảnh má hồng

Son phấn thà cam dày gió bụi

Đá vàng chi để thẹn non sông

Ai về nhắn với Chu Công Cẩn

Thà mất lòng anh được bụng chồng

Bài này câu 2 phạm phong yêu, câu 3 phạm hạc tất.

------------------

Cảm hoài

( Phan Thanh Giản )

Chút nghĩa vương mang phải gắng đi

Tang bồng đành rõ khí nam nhi

Thuyền ngô phơi phới giăng hòn bạc

Khói đá phăng phăng lướt tích ti

La Hán dang tay chờ khách đến

Tướng quân hé mắt hẹn ngày về

Phen này miễn được hoà hai nuớc

Nỗi tớ xin đừng bận bịu chi

Bài này câu 1, 4 phạm hạc tất, câu 5 phạm phong yêu.

------------------

Muốn tránh lỗi Hạt Thất

sau khi làm bài thơ xong

cần xem lại chữ số 4 có cùng thanh dấu với chữ cuối không ?

nếu có phải thay từ đồng nghĩa nhưng khác thanh dấu ngay lập tức .

_____________________________

19) Chánh nữu

Trong một câu

--- có nhiều hơn hai chữ có cùng phụ âm đầu

--- hoặc nhiều hơn hai chữ cùng bắt đầu bằng 1 nguyên âm,

với chữ không có phụ âm đầu

thì phạm lỗi Chánh Nữu.

Ví dụ:

Lưng dậu phất phơ màu khói nhạt

Làn ao long lánh bóng trăng loe

( Nguyễn Khuyến )

------------------

Muốn tránh phạm Chánh Nữu chỉ có cách xem xét cho thật kỷ mà tránh thôi .

____________________________

20) Bàng nữu

Trong 2 câu liên tiếp nếu có

--- nhiều hơn hai chữ có cùng phụ âm đầu

--- hoặc nhiều hơn hai chữ cùng bắt đầu bằng 1 nguyên âm,

với chữ không có phụ âm đầu

thì phạm lỗi Bàng Nữu.

------------------

Ví dụ 1

ĐÓN TẾT

( Trần Tế Xương )

Anh em đừng tưởng tết tôi nghèo

Tiền bạc trong kho chửa lĩnh tiêu

Rượu cúc nhắn đem hàng biếng quẩy

Trà sen mượn hỏi giá còn kiêu

Bánh đường sắp gói e nồm chảy

Giò lụa toan làm sợ nắng thiu

Thôi thế thì thôi đành tết khác

Anh em đừng tưởng tết tôi nghèo ..

Câu 1 , câu 8 , câu 7 phạm lỗi Chánh Nữu

câu 1+2 phạm lỗi Bàng Nữu.

------------------

Ví dụ 2

Viếng thành Huế sau ngày đình chiến

( Trần Tế Xương )

Nắng nhạt chiều thu quạ rộn ràng

Sầu vương lau lách lạnh thành hoang

Tro tàn thư viện duyên ngao ngán

Đá nát hoàng cung bước ngỡ ngàng

Gầy gọ gió sương tùng Thế miếu

Bẽ bàng trăng nước trúc Hương giang

Trông vời Thiên Mụ mây man mác

Lơ lửng chuông hôm rụng tiếng vàng ..

Bài này vừa phạm Chánh Nữu vừa phạm Bàng Nữu

Ở đây chỉ xét riêng về Bàng Nữu

câu 2 và câu 3

Sầu vương lau lách lạnh thành hoang

Tro tàn thư viện duyên ngao ngán

có 4 chữ bắt đầu là phụ âm đầu là t :

thành , Tro , tàn , thư

câu 5 và câu 6

Gầy gọ gió sương tùng Thế miếu

Bẽ bàng trăng nước trúc Hương giang

có 4 chữ bắt đầu bằng phụ âm đầu là t :

tùng , Thế , trăng , trúc

câu 6 và câu 7

Bẽ bàng trăng nước trúc Hương giang

Trông vời Thiên Mụ mây man mác

có 4 chữ bắt đầu bằng phụ âm đầu là t :

trăng , trúc , Trông , Thiên

câu 7 và câu 8

Trông vời Thiên Mụ mây man mác

Lơ lửng chuông hôm rụng tiếng vàng ..

có 3 chữ bắt đầu bằng phụ âm đầu là t :

Trông , Thiên* , tiếng

---------------------

Muốn tránh phạm Bàng Nữu chỉ có cách xem xét cho thật kỷ mà tránh thôi .

_______________________________

PHÉP HỌA THƠ ĐƯỜNG LUẬT

Có 2 thể thức họa thơ Đường luật là: Họa Hạn Vận và Họa Phóng Vận.

_______________________

1. HỌA HẠN VẬN:

Họa hạn vận là phải theo sự hạn định trước.

Người ta ra đề và cho vần nào thì mình phải dùng vần ấy.

Họa Hạn Vận nầy không có bài xướng để dựa theo mà họa

hơn thế nữa, ta phải:

- Diễn tả ý thơ theo đầu đề đã ra sẵn.

- Dùng đúng 5 vần hạn định (trong 8 câu) và phải hạ vần đúng theo thứ tự đã hạn định.

Thí dụ: Cuộc thi thơ do học giả Phan Kế Bính tổ chức như sau:

a. Ðầu đề (nội dung) là:

Trống treo ai dám đánh thùng

Bậu không ai dám dở mùng chun vô

b. Năm vần hạn định theo thứ tự là: xô - cô - vô - ô - rô.

Bài thơ sát với đầu đề, hạ đúng 5 vần hạn định

được giải nhất mà tác giả lại là một thiền sư chân tu!...

như sau đây:

Nào phải là ai dám giục xô

Thuận tình trước hết tự nơi cô

Có cho mới dám trao dùi đánh

Không hẹn nào ai đẩy cửa vô

Mảng sướng kể gì thân lễ nghĩa

Ham vui quên hết chuyện dâm ô

Thói hư thuần thước xưa còn lạc

Đừng học làm chi gióng nhảy rô

_______________________

2. HỌA PHÓNG VẬN

Họa Phóng Vận là phỏng theo vần của bài xướng để họa lại

mà các vần trong bài họa phải theo y như các vần trong bài xướng

còn ý nghĩa thì hoặc phụ theo cho rộng thêm, hoặc trái hẳn lại (phản đề).

Họa phóng vận còn chia ra 4 hình thức là: Họa Nguyên Vận, Họa Đảo Vận, Họa Hoán Vận và Hoạ Tá Vận.

__________________________

a. Họa Nguyên Vận

Là họa đúng 5 vần của bài xướng và hạ vần cũng đúng y theo thứ tự như cách hạ vần của bài xướng. Trong cách họa nguyên vận thường thì có bao hàm họa ý (hoặc đối ý) và đối luật với bài xướng. Nếu không đối luật được thì cũng có thể họa luật.

__________________________

b. Họa Đảo Vận

Là họa ngược thứ tự của 5 vần từ dưới lên trên, thay vì họa nguyên vận là họa từ trên xuống còn họa đảo vận là họa từ dưới lên.

__________________________

c. Họa Hoán Vận

Là thay đổi thứ tự vị trí các vần của bài xướng tùy theo ý người họa, sắp xếp lại sao cho vần điệu nghe êm tai hơn cách sắp xếp của bài xướng.

___________________________

d. Họa Tá Vận

Tá vận là mượn vần. Họa tá vận là bài họa chỉ mượn 5 vần của bài xướng để làm một bài khác mà nội dung hoàn toàn không liên quan gì đến bài xướng cả. Cách họa này ngày nay hầu hết được người ta làm rất nhiều vì dễ làm

____________________________

e. Những điểm đáng nhớ khi họa thơ

* Không được dùng trùng từ thứ 6 trong các câu có vần của bài xướng.

( không được dùng lại chữ thứ 6 ở các câu 1-2-4-6-8 của bài xướng. )

* Càng tránh dùng trùng từ trong toàn bài của bài xướng càng tốt, ngoại trừ những từ đặc biệt không thể tránh được.

* Hoạ nguyên vận là phải dùng lại vần đồng âm đồng nghĩa của bài xướng. Nếu dùng vần đồng âm dị nghĩa là không đúng phép hoạ thơ Đường luật.

Ví dụ chữ hè

Bài xướng là mùa hè mà bài họa là vĩa hè ( lỗi )

* Năm vần tức là 5 tiếng (chữ) cuối của các câu 1 - 2 - 4 - 6 - 8 mà người xướng đã ra như thế nào thì người họa phải theo đúng y chang 5 vần đó, không được vì bí hay kẹt mà sửa đổi.

* Chỉ cần sai 1 trong vần kể trên thì bài họa coi như bị hỏng, và như vậy gọi là bị Xuất Vận nghĩa là bị ra khỏi vần đã hạn định cho mình, dĩ nhiên bài họa đó bị lỗi .

* Bài xướng nói lên ý gì thì bài họa cũng phải nói lên ý đó hoặc tán rộng nghĩa ra thêm.

* Bài xướng gieo luật gì thì bài họa phải đối lại luật đó (trong xướng họa có hàm nghĩa đối đáp). Thí dụ bài xướng luật trắc thì bài họa phải luật bằng và ngược lại.

* Ngoài ra bài họa có thể đối ý lại bài xướng, thí dụ bài xướng khen 1 vấn đề gì thì bài họa có thể chê vấn đề đó (gọi là phản đề, nhưng không bắt buộc).

_______________________________

f. Hai bài Xướng-Họa nổi tiếng trong văn học Việt Nam

Bài Xướng:

TÔN PHU NHÂN QUI THỤC

( của Tôn Thọ Tường )

Cật ngựa thanh gươm vẹn chữ tòng

Ngàn thu rạng tiết gái Giang Đông

Lìa Ngô bịn rịn chòm mây bạc

Về Hán trau tria mảnh má hồng

Son phấn thà cam dày gió bụi

Đá vàng chi để thẹn non sông

Ai về nhắn với Châu Công Cẩn

Thà mất lòng anh được bụng chồng

Bài Họa:

TÔN PHU NHÂN QUI THỤC

( của Phan Văn Trị )

Cài trâm sửa áo vẹn câu tòng

Mặt ngả trời chiều biệt cõi Đông

Ngút tỏa trời Ngô ùn sắc trắng

Duyên về đất Thục đượm màu hồng

Hai vai tơ tóc bền trời đất

Một gánh cương thường nặng núi sông

Anh hỡi Tôn Quyền anh có biết

Trai ngay thờ chúa gái thờ chồng

______________________________

CÁC DẠNG THỨC CỦA THƠ THẤT NGÔN BÁT CÚ ĐƯỜNG LUẬT

Thơ thất ngôn bát cú cũng có nhiều dạng thức , là sự biến thể từ thơ thất ngôn bát cú . Về sau để tránh đơn điệu do bài thơ thất ngôn bát cú phải chịu sự ràng buột của những qui tắc bắt buột , người làm thơ đưa thêm vào nhiều dạng thức khác tăng thêm độ khó cho bài thơ thất ngôn bát cú , tạo thêm sự hấp dẫn khi xướng họa thơ cho vui .

_________________________

1- Thơ thất ngôn cổ phong

Cổ phong hay cổ thi, cổ thể, cổ thể thi là một thể thơ cổ có từ nhiều thời đại trước đời nhà Đường. Về sau trở thành tên gọi chung tất cả thơ ngũ ngôn, thất ngôn mà không theo luật, gồm ngũ ngôn cổ thi, thất ngôn cổ thi, tam ngôn thi, tứ ngôn thi, lục ngôn thi..., không theo niêm luật, không hạn chế số câu, chữ như thơ Đường luật.

Thơ Cổ Phong có thể dùng một vần (độc vận) hay nhiều vần (liên vận) nhưng vần vẫn phải thích ứng với quy luật âm thanh, có nhịp bằng trắc xen nhau cho dễ đọc .

Ví dụ

*ĐỘC TIỂU-THANH KÝ

Tác giả Nguyễn Du

Tây Hồ mai uyển tẫn thành khư,

Đố điếu song tiền nhất chỉ thư.

Chi phấn hữ thần liên tử hậu,

Văn chương vô mệnh luỵ phần dư.

Cổ kim hận sự thiên nan ấn,

Phong vận kỳ oan ngã tự cư.

Bất tri tam bách dư niên hậu,

Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?

Tạm dịch theo thể cổ-phong như sau:

Vườn Tây mai thắm bỏ hoang vu,

Ta khóc bên song viết lá thư:

Hậu-thế xót thương hồn phấn sáp

Dạ ghen nỡ đốt nghiệp văn thơ?

Hận tình vốn dĩ: Trời khôn hỏi!

Oan kẻ tài hoa cảm-hoá ta.

Chẳng biết, sau hơn ba thế-kỷ,

Thiên-hạ ai người khóc Tố-Như?

Thơ cổ-phong giống như thơ Đường

Như bài này giống như bài thất ngôn bát cú Đường Luật

nhưng không buộc phải theo niêm, luật và đối, miễn là có vần điệu, hoặc

độc-vận, hoặc liên-vận, lại không hạn định số câu và có thể

trường-thiên .

__________________________

2- Thơ thất ngôn bát cú Thủ Vĩ Ngâm

Là bài thơ mà câu 8 cố tình lặp lại y hệt câu 1 nhằm nhấn ý của câu phá đề và tạo ra cái kết tuần hoàn có chu kỳ . Trường hợp này sẽ không phạm vào lỗi điệp từ , trùng từ , trùng ý .

Ví dụ

VỀ ĐÂY

( Thủ vĩ ngâm )

Lâu ngày cách biệt mới về đây

Mắt ngọc hoen mờ gợn khói mây

Dạ khách bâng khuâng xao xuyến mãi

Lòng tôi thảng thốt với nơi nầy

Lao vào khóc kể trong lòng mẹ

Chạy đến ôm vai níu áo thầy

Bịn rịn bùi ngùi bao cảm xúc

Lâu ngày cách biệt mới về đây

Paris 08.05.2016

Soksrey Nữ sĩ Trà Mi

__________________________

3- Thơ thất ngôn bát cú Vĩ Tam Thanh

Là bài thơ mà cuối mỗi câu đều có từ láy ba

Ví dụ

LUYỆN CỜ

Suốt ngày ôm sách cửa cừa cưa

Thua mấy thì thua chứa chửa chừa

Kỹ quá nên đành sương sướng sượng

Sơ nhiều chả trách đửa đừa đưa

Thế hòa sao cứ đàu đau đáu

Nước thắng can chi bứa bửa bừa

Cứ gắng, việc đời nan nán nản'

Biết bao gương sáng xửa xừa xưa

Trường Văn Nguyễn Phước Thắng

_______________________

4- Thơ thất ngôn bát cú Bát Đồng Âm Vận

Là bài thơ không chỉ 5 chữ VẦN đồng âm mà là cả 8 chữ cuối của bài thơ phải theo một ÂM

Ví dụ

NHẢ TƠ

( Bát đồng âm vận )

Rộn rã trong lòng ngỡ trẻ thơ

Hồn nhiên múa hát thực không ngờ

Chiều mưa nặng hạt khơi tình mở

Tối xẩm giăng mù gợi ý mơ

Bỗng hiện dòng tin người nhắc nhớ

Bừng lên ký ức kẻ mong chờ

Mừng vui trống dậy dường tim vỡ

Nhộng sắp cho ngài kén nhả tơ

24/05/2016 +Phan Thái Hà

_________________________

5- Thơ thất ngôn bát cú Bát Tiểu Đối

Là bài thơ mà cả 8 câu , trong mỗi câu đều có 2 vế đối nhỏ .

Ví dụ

ÁI & ÂN

( Bát tiểu đối )

Ái nhạt ân nồng cũng chỉ mơ

Đường duyên phận số đã phai mờ

Thôi đành rã phím lìa cung nhạc

Phải chịu xa tình dứt nghĩa tơ

Nước mặn đồng chua chàng vẫn giữ

Nhà cao cửa rộng thiếp luôn chờ

Nay chào bạn cũ theo người mới

Phẩm vật kim tiền mãi thích cơ.

2016. +phương nguyễn

________________________

6- Thơ thất ngôn bát cú Thủ Nhất Thanh (NHẤT ĐỒNG)

Là bài thơ mà chữ thứ nhất của cả 8 câu được cố ý lặp lại 1 chữ với mục đích rõ rệt , trường hợp này được xem là không phạm lỗi điệp từ , trùng từ .

Ví dụ

NHẪN ( nhẫn )

( Thủ nhất thanh)

NHẪN được chua cay dứt nỗi phiền

NHẪN điều dục vọng ắt thần tiên

NHẪN luôn nữ sắc rèn tâm đạo

NHẪN mãi đường danh mở trí thiền

NHẪN kẻ điêu ngoa hồn thoải mái

NHẪN người xảo trá dạ bình yên

NHẪN câu trưởng bối mình không thẹn

NHẪN cả thân nhân gặp phúc liền.

18/10/2015. +phương nguyễn

__________________________

7- Thơ thất ngôn bát cú Bát Láy Tập Danh

Là bài thơ mà trong cả 8 câu , mỗi câu đều có 1 từ láy , mỗi câu đều cho một danh từ cùng nói về tên một loài vật nào đó ( tập danh CHIM , tập danh HOA , tập danh CÁ ... )

Ví dụ

HOA

( Bát láy - tập danh )

TƠ TÌNH sắc PHƯỢNG đỏ trên cây

SỰC NỨC HOÀNG LAN ngả cánh gầy

HUỆ trắng MƠ MÀNG cho dạ ngẩn

SEN hồng RẠO RỰC để hồn ngây

Mà thương cội SÚNG LÊNH ĐÊNH hỡi

Lại xót BÈO hoa VẬT VÃ nầy

Cảm mến ANH ĐÀO XAO XUYẾN đợi

Cho nàng SỬ NỮ NGẨN NGƠ đây.

29/5/2016 +Dung nguyên

Bát láy : tơ tình , sực nức , mơ màng , rạo rực , lênh đênh , vật vã , xao xuyến , ngẩn ngơ .

Tập danh : ( HOA ) phượng , hoàng lan , huệ , sen , súng , bèo (hoa bèo) , anh đào , sử nữ .

________________________

8- Thơ thất ngôn bát cú Khoán Thủ ( DĨ ÐỀ VI THỦ )

Là bài thơ mà 8 chữ đầu của mỗi câu phải tuân theo 8 chữ mà người ta định trước , như làm thơ khoán thủ theo 1 câu nói , câu thơ nổi tiếng có sẵn .

Ví dụ

CHÚC MỪNG SINH NHẬT CỐ NHÂN

( Khoán thủ)

Khoán thủ theo câu

NGHIÊNG BÚT CHÚC MỪNG GIỜ TUỔI CỐ NHÂN

NGHIÊNG dòng nét chữ lập vài câu

BÚT mực lời tâm ước nguyện cầu

CHÚC bạn công danh càng vững chắc

MỪNG ngày kỉ niệm mãi bền lâu

GIỜ vàng phú quý về bên ngõ

TUỔI mới vinh hoa đến cửa lầu

CỐ hữu danh đề người mến phục

NHÂN từ trí dũng huệ cao sâu.

8/12/2015. +phương nguyễn

__________________________

9- Thơ thất ngôn bát cú Khoán Vận ( DĨ ÐỀ VI VẬN )

Lấy đầu đề làm vần .

KHÔNG CHỒNG TRÔNG BÔNG LÔNG

Bực gì bằng gái chực phòng không

Tơ tưởng vì chung một tấm chồng

Trên gác rồng mây ngao ngán nhẽ!

Bên trời cá nước ngẫn ngơ trông

Mua vui lắm lúc cười cười gượng

Gỉa dại nhiều khi nói nói bông

Mới biết có chồng như có cánh

Giang sơn gánh vác nhẹ bằng lông.

Tác giả Nguyễn Khuyến

___________________________

10- Thơ thất ngôn bát cú Tung Hoành Trục Khoán

Là bài thơ khoán thủ theo trục tung và hoành

Tung : 8 chữ đầu câu , khoán theo 8 chữ của đề ra

Hoành : 7 chữ của câu 8 , khoán theo 7 chữ của đề ra

Tung và hoành giao nhau ở chữ đầu của câu số 8

Cả thảy khoán theo câu nói , câu thơ nổi tiếng có 14 chữ .

Ví dụ

ANH ĐÃ THÁNG NGÀY THƯƠNG NHỚ MÃI

EM CÒN GIÂY PHÚT ĐỢI CHỜ KHÔNG

(Tung hoành trục khoán-giao cổ đối-bát đồng âm vận)

ANH giờ dạ nẫu cứ hoài trông

ĐÃ chín mười năm mộng¹ dáng hồng

THÁNG ngẩn ngơ tìm trong lối mộng²

NGÀY buồn bã đứng giữa trời đông

THƯƠNG người nghĩa mặn nhìn ra cổng

NHỚ lại tình yêu buổi ái nồng

MÃI trách ông tơ làm lạc lõng

EM CÒN GIÂY PHÚT ĐỢI CHỜ KHÔNG ?

15/5/2016 +phương nguyễn

*đồng âm dị nghĩa : 1(đgt) . 2(dt).

*cặp luận giao cổ đối.

_________________________

11- Thơ thất ngôn bát cú Ngũ Độ Thanh

Là một dạng thức khó nhất của thơ thất ngôn bát cú Đường luật

Thơ Ngũ Độ Thanh

--- Dấu là : dấu sắc huyền hỏi ngã nặng phù ( phù : là không dấu )

--- Mỗi 1 câu thơ phải có ít nhất 5 dấu

--- Theo chính luật không dùng thứ luật

( Dù là chữ 1, 3, 5 trong câu cũng phải theo chính luật Bằng Trắc )

--- Hai chữ đi liền nhau không được cùng dấu

--- Câu nào cho 3 chữ trắc thì 3 chữ đó phải khác dấu

--- Câu nào có 4 chữ Trắc thì phải có đủ 4 dấu sắc hỏi ngã nặng

Ưu:

- Tính nhạc bài thơ tăng lên nhiều; câu thơ du dương, mượt mà hơn.

- Bài thơ viết theo lối NĐT thì cũng tránh được phần nào một số lỗi-bệnh; nhất là tránh triệt để lỗi điệp thanh, khổ độc.

Khuyết:

- Những từ láy, từ ghép có 2 chữ cùng dấu thanh không thể dùng được trong NĐT, thiếu đi một lượng lớn từ ngữ Việt không được dùng đến.

- Việc chọn lựa từ ngữ cho thơ cũng trở nên khắt khe hơn vì phải né tránh cho khỏi trùng thanh, vì vậy phải công phu hơn mất nhiều thời gian hơn để làm bài thơ NĐT. Khi làm thơ Ngũ Độ Thanh mọi người đôi khi rất nản chí vì phải gò ép và mất thời gian vì phải vận dụng rất nhiều từ ngữ để sắp xếp làm sao có ít nhất 1 câu có 5 dấu thanh.

Ví dụ

HÒN VỌNG PHU

Mãi nguyện không còn khắc khoải đông

Ngàn thu lặng lẽ nhớ thương chồng

Sương dầm lạnh lẽo đau lòng đá

Bão nổi âm thầm buốt dạ sông

Nuốt mặn bồng con lầm lũi trải

Ôm sầu tựa núi thẫn thờ trông

Dù cho ngọn lửa luôn nồng cháy

Vạn thuở trường chinh lỡ phím đồng.

11/6/2013 Nguyên Xuân

***

Ví dụ

ĐƯỜNG MƠ

(Ngũ độ thanh)

Chặt chẽ thi Đường bí trải thơ

Nhiều khi nhẫn nại để ngâm chờ

Vần thanh khúc khủy hay nhầm lỡ

Sắc độ vuông tròn dễ nhả tơ

Đối nghĩa song từ nên gợi mở

Đồng âm bát ngữ phải nương thờ

Lòng ta đã muốn đâu còn sợ

Mãn nguyện công thành cứ tưởng mơ

29/05/2016 +Phan Thái Hà

_______________________

12- Thơ thất ngôn bát cú thể Liên Hoàn

Ví dụ

LÍNH TẬP VINH QUY

Chú đội qua Tây thắng trận về.

Cả nhà đón rước thật mừng ghê!

Ông già, bà lão gồm hai cụ

Vợ giảnh[1], con ngoan đủ mọi bề.

Nảy ngực mề đay tiền bạc chói

Rạng mình khố đỏ áo vàng xuê

Giang sơn mày mặt càng tươi tốt

Bộ cất tay lên ngó cũng nghề.

Bộ cất tay lên ngó cũng nghề[2]

Miệng cười tróm trém, húi râu dê[3]

Xông pha trăm trận từng hăm hở

Gánh vác hai vai ghẹo[4] nặng nề!

Mở mặt Tiên Rồng dòng Đại Việt

Nổi danh hùng hổ cõi Âu-Tê[5]

Trong tình cảnh nọ dầu không vẻ

Văng vẳng dường nghe tiếng ắc - đê![6]

( N.V.H )

(1)- vợ giảnh: vợ đẹp ( tiếng Nghệ )

(2)- Có vẻ tay nghề.

(3)- Bộ râu xén như râu dê

(4)- Dù công việc có nặng đến đâu, cũng không ngại.

(5)- Âu Tê: Âu Tây.

(6)- ắc - đê: tiếng hô đi đều của lính Pháp.

________________________

13- Thơ thất ngôn bát cú Ô Thước Kiều

1/ Về bản chất, cũng là thể thơ liên hoàn, nhưng thay vì lấy cả câu cuối của bài trên làm cầu đầu của bài dưới. Ô kiều thước chỉ lấy vài câu cuối của bài trên để mở đầu bài dưới.

2/ Ô kiều thước tối thiểu phải từ 2 bài trở lên, không hạn chế số bài, tùy vào khả năng của người viết.

3/ Nhưng vì các bài hợp lại là một, nên phải có cùng một ý chung, hay cùng mạch nội dung truyện. Đồng thời các bài sau không được dùng lại từ của các bài trước, trừ trường hợp từ cùng âm khác nghĩa. (Được dùng từ khác âm cùng nghĩa).

Ví dụ

TUỔI BIỆT LY

(Thập thủ, ô thước kiều,

tuần hoàn bất tận thi)

1

MỘNG NHỠ NHÀNG rồi biết nói chi

Bão giông đày đọa dáng xuân thì

Giọt trào giọt sánh đầy tay nải

Câu nuối câu hờn đẫm khóe mi

Mới ướm cung chờ chưa hội ngộ

Vừa trao tiếng hẹn đã phân kỳ

Nhạc lòng khẽ vọng niềm u uất

Tự khóc cho mình TUỔI BIỆT LY

2

TUỔI BIỆT LY mang nhược mái đầu

Ngâm rằng sỏi đá rất cần nhau

Mà con thuyền muộn đâu vào bến

Để nhánh sông côi chả bắc cầu

Hồn liễu run theo làn gió thoảng

Hồi còi xé toạc bóng đêm thâu

Tàu đi sóng tán bâng khuâng lệ

Nợ áng trăng rơi khất ĐỈNH LẦU.

3

ĐỈNH LẦU hiu hắt nguyệt nằm khan

Cửa sổ chơi vơi rớt giọng đàn

Nhịp lỗi phách sai bài thán vẳng

Dây chùng nốt lặng khúc sầu lan

Bồi hồi lục thảo đưa hương nhớ

Lác đác ty gon dỗi nắng tàn

Lũ dế than ngôi rầu nức nở

Triền đê ảm đạm sũng SƯƠNG HÀN

4

SƯƠNG HÀN cưỡng dậu buốt tim ta

Chênh chếch song thưa gã cuội tà

Quầng xám bào hao viền ảo tượng

Ráng chàm se sắt nhuộm bao la

Tiêu điều phố xá không tin nhạn

Tĩnh mịch trang đài chẳng sắc hoa

Dĩ vãng ngập chìm sôi đáy cốc

Lần trong kỉ niệm ngỡ NHƯ LÀ...

5

NHƯ LÀ giấc điệp ngẫu mong manh

Giữa tiết đương tươi lá giã cành

Ngõ vắng vườn hoang thềm phủ bụi

Phòng cô gác nhỏ nhện giăng mành

Tìm khuây hướng ấy nồng môi bạn

Ôm tủi phương này khướt phận anh

Số kiếp an bài duyên trắc trở

Dầu trăm chữ THỆ CŨNG THÔI ĐÀNH.

6

THỆ CŨNG THÔI ĐÀNH bỏ ước mơ

Ngàn kiêu áo tím đỗi hoen mờ

Doanh môn rẽ lối im lìm cảnh

Mạch vận chia dòng khắc khoải thơ

Ngọc nữ tả tơi rời sợi quyến

Tường vy héo hắt lịm thân ngờ

Xin hoài ẩn dật miền băng giá

Khổ đóa ban kia CỨ THẪN THỜ.

7

THẪN THỜ ngơ ngẩn dọc triền đê

Xao xuyến tâm tư suốt nẻo về

Lãng tử dìm ngôi ghìm phím luyến

Uyên ương sải cánh nuốt lời thề

Lỡ làng cội ái đang trườn gượng

Đau đáu phiên tình luống ngủ mê

Chưng hửng sáo diều nghi hoặc quá

Bổng trầm ai oán lộng SƠN KHÊ.

8

SƠN KHÊ kết dấu ngạo can trường

Vó ngựa quy hồi khát ánh dương

Nghĩ gấm luôn bền cùng bắc đẩu

Dè bông còn thắm tận thiên đường

Dịu dàng sám tội mong em thứ

Lặng lẽ van trời dõi mắt thương

Chỉ thấy voan rèm loang lỗ rụng

Cổng nhà rêu ố MỊT MÙNG VƯƠNG.

9

MỊT MÙNG VƯƠNG khói ngộ liêu trai

Từ dạo ong chê bướm lạc loài

Gương sáng bao giờ khi ngọc vỡ

Cúc vàng mấy độ lúc thu phai

Trách danh bọt khí trôi vờ vật

Xô kiếp bèo rong tủi miệt mài

Thủ bút đăng tường da diết gợi

Não nề quẩy GÁNH TRỌ OẰN VAI.

10

GÁNH TRỌ OẰN VAI én tách hàng

Quyên lìa đôi tuyến khuất trùng giang

Muôn bề trắc ẩn tranh hờ hững

Vạn mối oan khiên rượu bẽ bàng

Ngán ngẩm thư hồng châm lửa đốt

Tan tành tro rác thả dòng loang

Canh đời bạc bẽo ngày thua trắng

Lỡ một lầm hai MỘNG NHỠ NHÀNG.

04.6.2015 _ Thiết Dương

___________________________

14- Thơ thất ngôn bát cú thể SONG ĐIỆP

Tất cả 8 câu đều có hai điệp từ .

Ví dụ

Chuyện Đời

Vất vất vơ vơ, cũng nực cười,

Căm căm cúi cúi có hơn ai.

Nay còn chị chị anh anh đó,

Mai đã ông ông mụ mụ rồi.

Có có không không lo hết kiếp,

Khôn khôn dại dại, chết xong đời.

Chi bằng láo láo lơ lơ vậy,

Ngủ ngủ ăn ăn nói chuyện chơi.

Tác giả Nguyễn Công Trứ

_______________________

15- Thơ thất ngôn bát cú BÁT ÐIỆP ÐỘC VẬN

Tất cả 8 câu đều có 1 từ và chỉ có 1 vần.

Ví dụ

XUÂN VÀ THƠ

Xuân tự ngàn xưa, bạn với thơ

Tình Xuân là cả vạn lời thơ

Ðẹp duyên hoa bút, Xuân ngời sắc

Rộn khúc Xuân thiều, nhạc ánh thơ

Xuân vắng , oanh hờn, dầu dáng liễu

Xuân về hương tỏa ngát lời thơ

Xuân nương thi sỉ, đôi người ngọc

Dệt mộng ngày Xuân, lộng diễm thơ...

Nguồn Sưu tầm.